Het vrijheidsbeeld dekt meer dan één lading ! ★★★★1/2

Het is niet verwonderlijk dat de non-fictieboeken die dit jaar de actualiteit analyseren zich voornamelijk op twee landen richten: Oekraïne en de VS. Beide perspectieven maken veel emoties los. Er heerst namelijk oorlog in allebei de landen. Hoewel de bloedigste natuurlijk in Oekraïne wordt uitgevochten, staan in de Amerikaanse samenleving twee groepen burgers met getrokken messen en haat spuwende bewoordingen tegenover elkaar. Sommige waarnemers sluiten zelfs de kans op een burgeroorlog niet uit.

MET DE DEUR IN HUIS
Al deze boeken vergen leesmoed. Zo ook 'Amerika, Amerika' van correspondente Marieke de Vries die de pijnpunten niet schuwt. In het eerste hoofdstuk neemt ze je meteen mee naar haar familie in West Virginia, recht naar het hart van Trump-country. Terwijl Marieke haar professionele en rustige zelf blijft, zal de liberale Europese lezer geregeld tandenknarsen.

Natuurlijk begrijp je de frustratie om de verloren banen in deze mijnregio en de angst voor meer groene maatregelingen die de auto- en staalindustrie zouden kunnen bedreigen (Noot Inktkoelie: Toyota, Arcelor...). Vooral in een land waar reconversie-initiatieven met het oog op economisch herstel, niet voor de hand liggen. Tragisch wordt het discours als het gaat over het makkelijk slikken van desinformatie door een gebrek aan opleiding, algemene ontwikkeling en onafhankelijke journalistiek. Waar je bij ons moet opletten voor nep-berichtgeving op de sociale media, kun je in de VS de televisie lang niet altijd vertrouwen. En schermen hangen overal.

ACHTER DE BERGEN...
In deze Mountain State gaan mannen in de buurt van blokhutten vissen en jagen. Indien nodig kunnen ze zichzelf in leven houden. Wie heeft dan de bemoeials uit Washington nodig? Hierbij vergeten de stoere kerels dat de wereld niet begint en eindigt bij The Blue Ridge, dat de opwarmende aarde geen grenzen erkent en het cultiveren van wapengebruik tot gruwelijke slachtpartijen leidt. Bovendien mag 'the all American family' wel enige betrokkenheid tonen bij b.v. de Black Lives Matter-thematiek of de betreurenswaardige gezondheidssituatie van de armen, meer in het bijzonder die van zwarte vrouwen. Gesloten horizonten gaan slecht samen met solidariteit! Ook tegen Obamacare wordt in Fairmont gefulmineerd. Enigszins kort-door-de-bocht gezegd: als je de familietafel verlaat begrijp je de nationale verdeeldheid!

... EN BIJ DE KUST
Het universum van kustbewoners heeft vanouds een bredere skyline. Stadsbewoners aan beide oceanen reizen door socio-economische, culturele, raciale en genderwerelden, nemen ook vaker het vliegtuig naar een ander continent. Dat is een levenswijze die voor een West-Europeaan vrij eenvoudig te begrijpen is. Toch blijkt dat Amerikanen vaak hard moeten strijden voor (individuele) vrijheden.

Het is onvoorstelbaar dat de pro-life-beweging (tegenstanders van abortus) zich beroept op 19de eeuwse denkbeelden én wetgeving. Een ander punt van zorg voor liberale denkers is het weren van niet-conservatief-christelijke waardenlessen in het onderwijs. Machtige ouderverenigingen dringen leescensuur op die aan boekverbrandingen doen denken. Zelfs 'De vliegeraar' van Khaled Hosseini staat op de zwarte lijst. Praten over sociale, ethische, groene... onderwerpen behoren volgens behoudsgezinde burgers tot de invloedssfeer van ouders.

Hoe dan ook, de ene partij voelt zich overvleugeld door de andere! En een wij-en-zij stand van zaken ondermijnt de stabiliteit van een land.

EEN GELAAGD BOEK
Uiteraard kiest Marieke de Vries in haar boek voor een bredere en gedetailleerdere benadering van deze samenleving en haar bestuur. Ontelbare ins and outs van het reilen en zeilen komen voorbij. 'Amerika, Amerika', een titel die klinkt als een verzuchting, is een terugblik op een nomadisch correspondentenleven dat haar naar talrijke invloedrijke figuren, doorsnee burgers en historische gebeurtenissen heeft gebracht. Op die roadtrip is haar motto 'ik ben een journalist, mijn mening doet er niet toe' altijd meegereisd. En nu haar tijd in Washington DC er bijna opzit, zullen de gesprekken aan de familietafel bij de Pleasant Valley in Fairmont vast wat van hun animo verliezen!

Zowel in Oekraïne als in de VS is het water tussen de strijdende partijen erg diep en reiken de wortels van het conflict tot ver in de geschiedenis. Aan de andere kant van de plas zitten beide kampen gebeiteld in hun denksysteem en daaraan zal de volgende president niets grensverleggends kunnen veranderen! Je kunt namelijk niet terug naar het verleden! En de toekomst schrijft zichzelf...