Een oase in het Midden-Oosten?

Hoe actueel kan een ooggetuigenverslag van een militair conflict uit 2006 zijn? Met andere woorden: is het waardevol om in deze tijd van oorlog tussen Israël en Hezbollah naar het Libanon van bijna twintig jaar geleden terug te keren? Voor wie enig inzicht heeft in geschiedenis ligt het antwoord voor de hand.

PLOTS IS HET GELUK OP
Toen Abdelkader Benali in de zomer van dat fatale jaar aankwam in Beiroet, ging het openbare leven zijn gewone gangetje. Mensen flaneerden, vermaakten zich in de horeca en voetbalfans werden meegesleept door het slot van het WK voetbal. De schrijver was van plan om op het ritme van de kuststad mee te surfen, zich de Arabische cultuurtaal eigen te maken, zijn ogen en oren de kost te geven en van zijn ervaringen een boek te maken. Maar in een handomdraai veranderden doorsnee dagen in een nachtmerrie. Het Parijs van het Oosten verdween opnieuw van de kaart. Het had zich met veel moeite enigszins hersteld van de tabula rasa die de burgeroorlog tussen 1975 en 1990 had aangericht.

Al aan het begin van 'Berichten uit een belegerde stad' wordt een opvallend lijntje getrokken naar de dag van vandaag. Waar Hamas Israël een jaar geleden binnenviel en uit de hand gelopen represailles aan de regering in Tel Aviv ontlokte, stak in 2006 Hezbollah de lont in het kruitvat door Israëlische militairen te ontvoeren. De gevolgen van beide incidenten treffen, zoals in elke oorlog, massaal en genadeloos de burgerbevolking. Ondanks de paniekerige oproep van zijn vader, de slager uit Rotterdam, '...(hij) moet, moet, moet thuis, thuiskomen' wil Abdelkader niet weg. Hij is ervan overtuigd dat 'sterke mensen onder deze omstandigheden gemaakt worden'!

DE KIJK VAN EEN SCHRIJVER
Deze auteur is geen journalist en wil ook niet met de ogen van de media naar de belegerde stad kijken. Zijn blik blijft hangen bij het gemoed en het gedrag van de opgeslotenen. Waarom wordt er plots andere muziek gedraaid in zijn stamcafé? Zijn kunstenaars nog aan het werk? Hoe gedragen vluchtelingen zich? Gastarbeiders? Of de vrijwilligers die de onmachtige staat vervangen? Waarom praten sommigen mensen veel harder dan anders?

En hijzelf? Hoe ervaart hij de tijd of onopvallende kleinoden zoals tandpasta en een scheermesje? Schuift hij angstige gedachten voor zich uit? Mag hij een recept voor een Libanese salade op zijn weblog plaatsen? En hoe gaat hij om met de toenemende mentale belasting? In je verbeelding gaan leven, helpt. Schrijvers kunnen dat.

PARELLELLEN
Toch kan hij niet wegkijken van de fregatten die voor het raam van zijn flat hun posities innemen. De ideologie van de dood regeert bij beide partijen. 'Israël vroeg mensen te vluchten in het zuiden en schoot daarna de vluchtelingen overhoop', meldt Abdelkader. Waarom klinkt deze quote ons zo bekend in de oren? 2006 of 2024, oorlogstactiek volgt bekende paden! Bovendien valt het de auteur op dat de doorsnee Nederlander niet voorbereid is om Israël te zien als mogelijke slechterik. Dat was ook een jaar geleden nog het geval. Sinds er zo'n 40.000 Gazanen het leven hebben gelaten, is de beeldvorming veranderd en heeft Israël veel imagoschade geleden!

Van dit soort parallellen word je helaas niet vrolijk. Die somberheid trekt een beetje weg als je je richt op de kracht van boeken die de tijd overleven. Bij het lezen van 'Berichten uit een belegerde stad' gaan je gedachten uit naar een andere literaire oorlogsgetuige die tot op de dag van vandaag in alle bibliotheken en op veel persoonlijke boekenplanken staat: Erich Maria Remarque (1898-1970) met zijn tijdloze 'Van het Westelijk front geen nieuws'.

PLEIDOOI
Sommige boeken verdienen een langere looptijd. Deze Benali uit 2006 heeft recht op een nieuwe paperbackeditie (met actualiserend voorwoord) en een prominente plek op de tafels van onze boekhandels!