'Een vrolijk kwastje'
Befaamd fantasyschrijver John Ronald Reuel Tolkien, inmiddels overleden, schreef naast zijn nog steeds veelgelezen de Hobbit en In de Ban van de Ring nog enkele andere vertelsels en verhalen. Jaren geleden kwam de vertaalde versie van The Tales of the Perilous Realm uit: Sprookjes en Vertellingen, nu heringedeeld door Tom Shippey. Het bevat Tolkiens verhalen de Avonturen van Tom Bombadill, Roverandom, Blad van Klein, Boer Gilles van Ham, De smid van Groot Wolding en zijn essay Over Sprookjesverhalen. Voor wie geen genoeg kan krijgen van deze schrijver wellicht een aanvulling op de collectie.
‘De oude Tom Bombadill was een vrolijk kwastje; zijn laarzen waren geel en knalblauw was zijn jasje’
Om De Avonturen van Tom Bombadill te vertalen, moet je van goeden huize komen, en dat heeft Max Schuchart (inmiddels overleden) destijds geweldig gedaan. Hier en daar is het nodig wat vaker een alinea ter herlezen door het gebruik van ‘ouderwetse’ woorden als amechtig en kreek, om zo dankzij de context te ontdekken waar het verhaal over gaat. In het begin kan het even wennen zijn om een volledig fantasieverhaal in rijmvorm te lezen, dat hier en daar tegelijkertijd vrolijk en naargeestig is. Het is een verhaal om aandachtig te lezen, wil je alle verborgen boodschappen vinden, maar evengoed apart en verrassend.
‘Als je Wilgenman vertelt waar ik ben braad ‘k je vel,
Rooster ik je aan het wilgenspit, dan laat je ’t wel.’
Het verhaal van Roverandom is een kinderverhaal met een moraal, bedacht door Tolkien omdat zijn eigen broertje zijn speelgoedhondje ooit kwijtraakte op het strand. Het gaat over een hondje dat in een speelgoedhondje wordt omgetoverd en allerlei avonturen meemaakt, zoals het ontmoeten van meerminnen en draken. Naast het kinderachtige randje van de avonturen van Rover, zitten er hier en daar wat maatschappijkritische noten in het verhaal, die het toch nét wat interessanter houden voor de volwassen lezer. Zoals het volgende stuk over sneeuw, dat hij tegenkomt op de maan:
‘Ik denk dat dit spul de weg is kwijtgeraakt en van die walgelijke, oude wereld is afgevallen.’
Het essay van Tolkien te midden van het boek, Over Sprookjesverhalen, is oorspronkelijk geschreven als lezing ter herdenking van dichter en auteur Andrew Lang. Tolkien zet uiteen wat sprookjes zijn (hij sluit reisverhalen als Gullivers Reizen, droomverhalen als Alice in Wonderland en dierenfabels als Het Apenhart uit) en wat de kenmerken ervan zijn, zoals vreugde. Je leert een hoop over Tolkiens sterke visie, hoewel de ondertoon wat verheven is, alsof hij van het werk van een ander geen hoge pet op heeft.
‘Ik ben van plan over sprookjes te praten, hoewel ik mij ervan bewust ben dat dit een overijld avontuur is.’
Zowel het Blad van Klein, Boer Gilles van Ham en De Smid van Groot Wolding kunnen we sprookjes noemen in de visie van Tolkien. Het zijn verhalen over mannen, allen met een goed hart, die iets bizars meemaken. Zo wordt Klein onterecht bestraft en moet boer Gilles een draak verslaan. Deze ‘sprookjes’ bevatten een hoge dosis fantasie (draken, droomwerelden, feeën), maar hebben tevens de duistere ondertoon zoals de originele sprookjes van Grimm dat ook hebben. Daarnaast bevatten zij allen een boodschap, zoals ‘hoogmoed komt voor den val’.
‘Er was eens een dorp, voor mensen met een goed geheugen niet zo lang geleden en voor mensen met lange benen niet zo ver weg.’
Opvallend is wel dat geen enkele vrouw de hoofdrol speelt in de vertelsels van Tolkien. Wanneer vrouwen in de verhalen voorkomen (zoals de vrouw van boer Gilles, die alleen maar kan dreigen met het afranselen van de hond) worden zij vrij negatief geportretteerd.
Al met al is Sprookjes en Vertellingen een prachtige aanvulling op de collectie van een Tolkienfan. De vertaling van Max Schuchart verdient absoluut een pluim en maakt het lezen van het werk in het Nederlands in goede kwaliteit mogelijk. Een doorsnee lezer zal het boek wellicht minder kunnen waarderen: hier en daar is het langdradig en heeft het sporen van een ouderwetse manier van kijken, vooral op vrouwen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Merel Kuitert
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
