Voorbij de clichés

Wie aan Vikingen denkt, ziet waarschijnlijk een stel vechtersbazen op zee voor zich. Ook het beeld van een vikinguitvaart, waarin de Viking de eeuwigheid in een brandende boot tegemoet vaart, komt al snel bovendrijven. Alhoewel er een kern van waarheid in deze stereotypische clichés zit, hield het Viking zijn zoveel meer in. Dat komt meestal niet naar voren, omdat er vaak van buitenaf naar de Vikingen gekeken wordt. Met De Vikingen, een nieuwe geschiedenis brengt Neil Price daar verandering in.

Price is archeoloog en professor bij de universiteit van Uppsala in Zweden. Hij is gespecialiseerd in de geschiedenis van de Vikingen en schreef hier al diverse boeken over, waaronder The Vikings in Brittany en The Viking Way. Met meer dan 30 jaar onderzoekservaring kan hij met recht als een autoriteit op het gebied van Vikingen beschouwd worden.

Waar andere boeken over Vikingen vaak starten met de plunderingen, begint dit boek veel eerder. Het beschrijft hoe de (sociale) wereld in het noorden zich na de ineenstorting van de Romeinse macht ontwikkelde. De lezer krijgt een beeld van het geloof, het sociale netwerk en de individualiteit die er onder de inwoners bestond. Door de onrust ontstond er echter ook een kans voor opportunisten en ontstond er een elitecultuur die gekenmerkt werd door oorlogslust, wat de fundamenten voor het Vikingtijdperk legde.

Tegen de tijd dat de plunderingen aan bod komen, heeft de lezer al een behoorlijk beeld van de Vikingen gekregen, van hun diversiteit, openheid en tolerantie ten opzichte van andere volken. Er wordt geen overdreven nadruk op de maritieme agressie gelegd, de meeste Scandinaviërs bleven namelijk thuis en waren schapenboer, maar de waarheid rondom gepleegde gewelddadigheden wordt ook niet geschuwd. Price is er dan ook zeker in geslaagd om een gevarieerd en compleet beeld van de Vikingen neer te zetten.

Dit beeld is met name gebaseerd op veldwerk en opgravingen. Schriftelijke bronnen zijn er nauwelijks, want de Vikingen hadden een orale traditie. Toch haalt Price regelmatig teksten aan, gedichten, saga’s, wetteksten en verslagleggingen van buitenstaanders. Hij heeft hierbij oog voor wie de tekst geschreven heeft en wanneer deze geschreven is en wat het gevolg hiervan voor de betrouwbaarheid is. In het boek wordt steeds een duidelijk onderscheid gemaakt tussen vaststaande feiten en speculaties. Price bespreekt regelmatig diverse verklaringen voor gedrag en neemt de lezer zo echt mee in de gedachtengang van een archeoloog. Dat is niet alleen heel interessant, het verhaal wordt er ook geloofwaardiger door. Nergens heeft de lezer het idee dat er maar wat ingevuld is, alles is zorgvuldig onderzocht, uitgedacht, overwogen.

Het verhaal wordt ondersteund door vele illustraties. Voorin staan diverse landkaarten waar onder andere de plundertochten van de Vikingen op zijn afgebeeld. Door het boek heen zijn er nog diverse foto’s van voorwerpen en afbeeldingen van reconstructies te vinden. Deze illustraties maken het beeld compleet.

De Vikingen laat zien dat Vikingen meer waren dan het vechten op zee waar ze om bekendstaan. Het laat de lezer een nieuwe en meer realistische kijk na en gaat voorbij alle clichés. Dit boek is dan ook een compleet naslagwerk voor iedereen die meer wil weten over de Vikingen.