Interessant, maar niet voor het grote publiek

De genocide op de joden tijdens de Tweede Wereldoorlog is iedereen wel bekend, maar wist je dat antisemitisme al veel eerder in de geschiedenis voorkwam? In De eeuwige kop van jood geeft Ludo Abicht een geschiedenis van het antisemitisme weer, beginnend in het oude Egypte tot aan het conflict tussen Israël en de Palestijnen in de huidige tijd. In elk van de 22 korte hoofdstukken staat een andere vraag centraal, bijvoorbeeld: ‘Wat zijn de meest courante en algemeen aanvaarde definities van antisemitisme’” en ‘Welke negatieve rol hebben de lasterverhalen over de Joden vanaf de middeleeuwen gespeeld?’ Diverse afbeeldingen, waarvan een deel in kleur, maken het beeld compleet.  

Abicht doceerde en publiceerde veel over het Israëlisch-Palestijnse conflict en Joodse cultuur en geschiedenis. Zo schreef hij eerder onder andere De essentie Israël, Palestina en De Joden van Antwerpen. Met De eeuwige kop van jood beoogt hij nuancering aan te brengen en het aangaan van een open en eerlijk gesprek te stimuleren. Dat is belangrijk, want uit het Israël conflict blijkt dat antisemitisme nog altijd actueel is.  

Juist met dit doel voor ogen is het jammer dat De eeuwige kop van jood niet toegankelijk lijkt voor het grote publiek. Dat heeft met name met de leesbaarheid te maken. Wie bij woorden als polemiek, atavistisch en dissidentie er een woordenboek bij moet pakken, zal een harde dobber aan dit boek hebben. Het boek leest ook minder prettig doordat veel zinnen erg lang zijn. Zo zijn drie of meer komma’s in een enkele zin geen uitzondering. Hierdoor moet je een zin soms meerdere keren lezen om te begrijpen wat er nu echt staat.  

Waar sommige hoofdstukken erg op de details ingaan, wordt in andere hoofdstukken bepaalde informatie als bekend verondersteld. Het woord zionisme wordt bijvoorbeeld in diverse hoofdstukken genoemd, maar pas veel later in het boek voor het eerst uitgelegd. Sommige andere termen worden helemaal niet uitgelegd. Voor de leek is het boek daardoor niet altijd even goed te volgen. Aan het begin van het boek neemt Abicht dan wel weer uitgebreid de tijd om het verschil tussen joden en Joden en tussen antisemitisme en anti-semitisme uit te leggen en om de definities van antisemitisme te bespreken. Pas daarna volgen de hoofdstukken waarin meer complexe vragen rondom antisemitisme behandeld worden.  

Ook positief is dat Abicht de geschiedenis van het antisemitisme vanuit zeer veel verschillende bronnen belicht, en deze ook tegen elkaar afzet. Alhoewel niet alle onderwerpen even uitgebreid aan bod komen (zo wordt het Israël-conflict grotendeels beperkt tot het bestaan van een wederzijds Feindbild), geeft De eeuwige kop van jood over het algemeen een goed beeld van het antisemitisme door de eeuwen heen. Het is een interessant thema en dit boek zal dan ook zeker voldoende gespreksstof opleveren. Een groot publiek debat zal het echter niet zo snel op gang brengen.