Van jager tot vegetarische slager

Jaap Korteweg wordt na de rampen met de varkenspest en de gekkekoeienziekte vegetariër, maar vindt dit lastig vol te houden. Hij mist de smaak van vlees te erg, vegetarische alternatieven vindt hij maar niets:

‘Wat op je bord belandt, is van karton en smaakt naar oude krant.’

Hij besluit zelf een vegetarisch alternatief te ontwikkelen, een die de smaak en vooral ook de beet heeft van vlees. Op dierendag 2010 vindt de officiële oprichting van ‘De vegetarische slager’ plaats. In het gelijknamige boek vertelt Jeroen Siebelink zijn verhaal: van hoe het ontstaan van De vegetarische slager tot aan de overname van het bedrijf door Unilever.

Siebelink – zelf vegetariër, maar ook schrijver en onderzoeksjournalist – heeft belangstelling voor sociale ondernemingen. Eerder schreef hij al Het wereldschokkende en onweerstaanbaar lekkere verhaal van Tony’s Chocolonely, nu is het de beurt aan de sociale onderneming De vegetarische slager. Naast diverse non-fictie titels debuteerde Siebelink in 2019 met de roman Pels.

Wie De vegetarische slager leest, krijgt bijna het idee dat hij er zelf bij geweest is. Dit komt doordat Siebelink grote delen van het verhaal in dialoogvorm weergeeft. Ook heeft hij veel aandacht voor details. Soms iets te veel, zoals voor alle kopjes koffie die gedronken worden. Over het algemeen ontstaat er een goed beeld van de hele ontwikkeling van De vegetarische slager, al moet de lezer er wel bedacht op zijn dat het merendeel achteraf gereconstrueerd is.

Het boek telt zeven hoofdstukken. In de oneven hoofdstukken wordt de ontwikkeling van het bedrijf chronologisch weergegeven: van het ontstane idee in 2005 tot aan de overname van De vegetarische slager door Unilever in 2018. In de oneven hoofdstukken wordt teruggeblikt op de jeugd van Jaap Korteweg als boerenzoon, vleeseter en jager. Deze hoofdstukken laten niet alleen de tegenstelling zien tussen de Jaap van vroeger als nu, maar bieden ook een inkijkje in wat ervoor gezorgd heeft dat hij vegetariër is geworden, en een bedrijf voor ‘goed vleesch’ opgezet heeft.

De keuze om alleen de achtergrond van Korteweg te tonen, past bij de beeldvorming die De vegetarische slager neerzet; ook daar is Jaap hét gezicht van het bedrijf. Achter de schermen zijn er echter veel meer vegetarische slagers hard aan het werk. Die komen in het boek wel voor, maar het was interessant geweest om ook meer over hun achtergrond te lezen. Voor de volledigheid zou niet alleen Korteweg, maar ook compagnon Nico, chef-kok Paul en manager Loes geportretteerd moeten worden, vanwege hun grote en onmisbare rol in het ontstaan en voortbestaan van De vegetarische slager.

Siebelink schreef dit boek in nauwe samenwerking met de betrokkenen, maar bleef wel onafhankelijk. Dit heeft een positief effect op de betrouwbaarheid van het verhaal, niet alleen de successen, maar ook de minder mooie kanten worden weergegeven. Voor de lezer is het soms een raadsel hoe De vegetarische slager zo succesvol heeft kunnen worden: behalve een duidelijke missie was er geen beleid, de bedrijfsvoering ging houtje-touwtje en Jaap neemt vaak grote beslissingen zonder eerst met zijn team te overleggen. De opening van De vegetarische slager staat bijvoorbeeld al op Twitter aangekondigd, terwijl het team nog geen enkel product klaar heeft. Het is dan aan hen om in vijf weken tijd dit probleem op te lossen.

Jaap lijkt niet altijd even betrokken bij zijn eigen bedrijf. Hij is ongeduldig bij vergaderingen, laat veel aan zijn team over en zodra het bedrijf verkocht is, wil hij er geen enkele verantwoordelijkheid meer hebben, ook al is dat ongebruikelijk. Voor zijn hardwerkende personeel toont hij nauwelijks waardering. Als lezer is het hierdoor wat lastig om betrokkenheid te voelen. Desondanks is het indrukwekkend hoe dit bedrijf zo snel neergezet is en zo’n enorme groei heeft meegemaakt.

De vegetarische slager geeft een inkijkje in hoe een sociale onderneming ontstaat en zich ontwikkelt. Door de dialogen en details komt het verhaal dichter bij de lezer te staan, maar echte betrokkenheid voelen blijft uit.