Een warm boek over vogels

Vogels zijn verrassende dieren: ze zijn intelligent, hebben betere zintuigen dan mensen en hebben elk hun eigen persoonlijkheid. In Nestwarmte neemt Dörfler de lezer mee op een ontdekkingstocht naar deze dieren. Alle aspecten van het sociale gedrag van vogels worden onder de loep genomen en vergeleken met menselijk gedrag.

Dörfler besloot op 32-jarige leeftijd zijn baan als biochemicus op te zeggen en zich te richten op milieubescherming. Op dat moment woonde hij in de DDR, waar zijn pogingen tot het creëren van meer milieubewustzijn onder de bevolking tegengewerkt werden. Zo werd zijn boek Zurück zur Natur? pas eind 1986 uitgegeven. Na de val van de DDR leidde hij de commissie voor milieu, natuurbescherming en reactorveiligheid. Na een jaar parlementariër geweest te zijn trok hij zich terug in zijn geliefde natuur. Zijn observaties en kennis van vogels vinden we terug in Nestwarmte.

Alhoewel Dörfler in dit boek heel veel weetjes over vogels deelt, blijft het toch een prettig leesbaar geheel. Doordat hij de feitjes ondersteunt met eigen observaties, verdere uitleg en gedragsverklaringen vanuit wetenschappelijk onderzoek, voorkomt hij dat het een opsomming van feiten wordt. Interessant is hoe hij regelmatig een link legt tussen vogelgedrag en gedrag van mensen. Sommige vergelijkingen zijn erg treffend, zoals de overeenkomsten tussen een megacity en een broedkolonie van zeevogels: in beide gevallen is het leven in het centrum aangenamer en veiliger dan het leven in de periferie.

De liefde van de auteur voor vogels blijkt duidelijk uit hoe hij over deze dieren schrijft. Zijn enthousiasme is aanstekelijk. Soms stelt hij de vogels in zijn enthousiasme echter mooier voor dan ze in werkelijkheid zijn. Zo staat in het eerste hoofdstuk dat eerlijkheid het hoogste gebod van de gedragscode tussen de seksen is, maar is een paar hoofdstukken verder te lezen hoe diverse vogelsoorten regelmatig vreemdgaan. Ook worden vogels als geweldloos afgeschilderd aan het begin van het boek:

‘In hun gedragspatronen komt verwonden of zelfs doden niet voor. Liever zingen ze zo hard mogelijk.’

Later blijkt echter dat er felle gevechten tussen soortgenoten voorkomen die levensverkortend kunnen werken en dat sommige kuikens hun nestgenoten vermoorden om zelf meer overlevingskansen te hebben. De auteur spreekt zichzelf dus af en toe tegen en dat vermindert zijn overtuigingskracht. Daarnaast is het opmerkelijk dat een auteur die zijn verhaal steeds ondersteunt met wetenschappelijk onderzoek, geen bronnenlijst opneemt in het boek. Meestal noemt Dörfler nog de naam en universiteit van de onderzoeker, soms wordt alleen genoemd dat het genoemde feit in onderzoek aangetoond is. De bronnen zijn dus lastig tot niet te herleiden.

Nestwarmte geeft een goed beeld van het sociale gedrag van diverse vogelsoorten. De vergelijking tussen het gedrag van vogels en mensen is interessant en door het enthousiasme van de auteur blijft de lezer geboeid. Het verhaal verliest helaas wel iets aan overtuigingskracht doordat de auteur zichzelf soms tegenspreekt en een bronnenlijst ontbreekt. Afgezien daarvan is het een fijn boek waar de lezer veel van kan opsteken.