Te breed onderwerp voor een compact boek

Frédéric Lenoir is socioloog, filosoof en godsdiensthistoricus. Hij is bekend als schrijver van de boeken Een geschiedenis van onze goden en Over geluk. Daarnaast schrijft hij voor theater en televisie, werkt hij als onderzoeker aan de Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales te Parijs en richtte hij de vereniging Ensemble pour les Animaux op.  

In Wijsheid bespreekt Lenoir in negen hoofdstukken hoe je een geslaagd leven kunt leiden door middel van wijsheid. Eerst legt hij uit wat wijsheid volgens hem is, namelijk ‘het streven naar het ideaal van een nobel, bewust, lucide, verantwoordelijk, liefhebbend, harmonieus, rechtvaardig, sereen, vrolijk en vrij leven.’ Wijsheid is dus een breed begrip en dat is terug te vinden in de breedte van onderwerpen die in het boek aan bod komen: dit loopt uiteen van het oefenen van je concentratie om serener te worden tot een uitleg van wat rechtvaardigheid inhoudt, van waarom het beter is om minder vlees te eten tot hoe je jezelf kunt blijven. Doordat er in korte hoofdstukken veel besproken wordt, blijven deze onderwerpen allemaal wat aan de oppervlakte.  

Dat dit gebrek aan verdieping in eerste instantie niet opvalt, komt door de dialoogvorm waarin Lenoir zijn kennis deelt. Elk hoofdstuk bestaat uit een aantal vragen die hij beantwoordt. Daardoor wordt elk onderwerp een mooi afgerond geheel. Elk onderwerp beslaat maar een paar bladzijden. Wie langer bij de inhoud stilstaat, zal toch wat verdieping missen. Soms stelt Lenoir het verkrijgen van wijsheid ook wel erg gemakkelijk voor, zoals in het hoofdstuk Spirituele oefeningen. De belangrijkste oefening, schrijft hij, ‘bestaat erin nooit je voornemens op te geven en altijd waakzaam te blijven’. Concreet houdt dit in dat je jezelf elke dag moet voorhouden dat je als mens wilt groeien. Dit lijkt wat te simpel om wijsheid te verkrijgen.  

Door het vraag-antwoordgesprek komt het boekje levendig over, alhoewel soms ook wat schools. Het taalgebruik is eenvoudig, wat dit boek toegankelijk maakt voor een breed publiek. Lenoir ondersteunt daarbij zijn denkwijze met uitspraken van grote denkers, zoals van Epicurus, Spinoza en Boeddha. Deze teksten laat hij naadloos overlopen in zijn eigen argumentatie, waardoor het echt één geheel is. Het citeren van metaforen van grote denkers verduidelijkt zijn uitleg.  

Wijsheid is daarmee een zeer toegankelijk en interessant boek waarin de filosoof Lenoir zijn eigen ideeën over wijsheid ondersteunt met ideeën van vroegere filosofen. Doordat hij alle aspecten van wijsheid probeert te bespreken, mist er wel wat diepgang. Daarin ligt voor de schrijver zelf nog een oefening in wijsheid: een gulden middenweg vinden tussen beknopt willen schrijven en alles willen vertellen.