Loom

klassiek misdaadverhaal,De zevenenveertig jarige Rhoda Gradwyn, een beruchte roddeljournaliste, laat in de privékliniek van plastisch chirurg George Chandler-Powell, een ontsierend litteken weghalen. Die ingreep had ze beter achterwege kunnen laten. Tijdens haar verblijf in de kliniek – een voornaam landgoed in Dorset genaamd Cheverell Manor – wordt Rhoda vermoord. Daarmee verraad ik niets van het verhaal, want al in de eerste zin van het boek wordt de moord, inclusief de datum, aangekondigd. Voordat het zover is, maakt de lezer kennis de belangrijkste personages: Robert Boyton, een parvenuachtige jongere vriend van Rhoda; operatieassistent Marcus Westhall die familie van Robert is en wiens zus Candace in een cottage bij het landgoed woont; verpleegster Flavia Holland; algemeen beheerder Helen Cresett; het echtpaar Bostock dat de keuken bestiert; hulpje Sharon Bateman; klusjesman Mogworthy… het lijstje is nog langer. Wanneer hoofdinspecteur Adam Dalgliesh en zijn team worden opgeroepen om de moord op Rhoda Gradwyn te onderzoeken kunnen ze hun borst nat maken. Direct bewijs ontbreekt, maar daarvoor duizelt het van de speculaties en mogelijke motieven. Als roddeljournaliste heeft Rhoda een spoor van ‘slachtoffers’ achtergelaten. Onder het personeel van Cheverell Manor stuit Adam Dalgliesh op ingewikkelde familieverhoudingen, twijfelachtige erfenissen en onverwachte levensachtergronden. Wanneer de belangrijkste verdachte ook nog dood wordt aangetroffen (de tweede moord wordt op de achterflap vermeld), is het raadsel compleet en kan het grote puzzelen beginnen.
P.D. James (geboren 1920 en al 66 jaar bij dezelfde uitgever) is de Grande Dame van de misdaad. Zeker nadat ze in 2008, in navolging van Sir Arthur Conan Doyle en Agatha Christie, is opgenomen in de International Crime Writing Hall of Fame. Eerder ontving P.D. James al de Grand Master Award van de Mystery Writers of America en de Diamond Dagger van de Brittish Crime Writers’ Association.
De patiënte is haar 20e boek en precies wat je je bij een hoog gedecoreerde misdaad barones voorstelt: een klassiek misdaadverhaal en very very Brittish. Dat begint al met de setting: een landgoed in Dorset (waar zich op het terrein een Stone Henge achtige stenenformatie bevindt waar 350 jaar eerder een heks is verbrand), interieurs vol antieke meubels en kostbare schilderijen, borden vol vleespasteitjes en scones, en personages die allemaal hun eigen plek op de sociale ladder hebben waar ze nooit meer vanaf komen.
Is het boek spannend? Merkwaardig genoeg vond ik het begin – ook al weet je wie er vermoord gaat worden – nog het spannendste. Als lezer zit je te wachten op het moment dat Rhoda Gradwyn wordt vermoord en daardoor zoek je in de hoofdstukken waarin alle personages uitgebreid beschreven worden alvast naar mogelijke motieven. Na de moord valt de spanning duidelijk weg. Het onderzoek van Dalgliesh bestaat uit een eindeloze reeks ondervragingen, beschreven vanuit de verschillende hoofdrolspelers, wat af en toe hinderlijke herhalingen oplevert. Het tempo is laag, bijna loom, hoewel het verhaal in de winter speelt.
Na de tweede moord leeft het boek weer op en blijkt P.D. James heel goed in staat om niet alleen maar lange, geconstrueerde zinnen te schrijven. Na de oplossing van de misdaad – een nogal onwaarschijnlijke zelfmoord – volgen nog enkele hoofdstukken waarin het tempo wordt teruggenomen om even rustig te eindigen als alles begonnen is.
Wie van nagelbijtende spanning en flitsende scènewisselingen houdt is bij P.D. James aan het verkeerde adres. Het tempo ligt laag en doordat het verhaal vanuit praktisch alle personages verteld wordt, krijgt de lezer geen enkele kans tot identificatie. Wie het prettig vindt om bij een kopje thee of glaasje Sherry een klassiek misdaadverhaal te lezen met scherpe karakterobservaties en zonder overbodig geweld komt volledig aan zijn trekken. De patiënte is degelijk misdaadamusement en zal ongetwijfeld binnenkort bij de BBC te bewonderen zijn.