stilistisch geweld

Het taalgebruik van Brouwers is in 'Geheime Kamers' spetterend. Ritmisch proza dat bol staat van beelden. 'In feite hoeft er naast Brouwers niets anders te bestaan en is het enige dat mij tegenhoudt om niet heen te gaan het gegeven dat ik nog niet al zijn werk genoten heb' - zo schreef ik tijdens het lezen over dit boek. Later voegde ik daaraan toe: 'Wederom een Brouwers geschreven in basalten zinnen die zich als obelisken op de lezer neerwerpen en hem/haar/hen voortdurend verpletteren met hun prevalerende gewicht. Nederig laat ik mij tot moes stampen, heilige schrijver - uw almachtige kastijding doet mij pijn en deugd tegelijk.' Doch...echter... de klad kwam er toch langzaam enigszins in. Een latere aantekening: 'Hoewel de zinnen nog immer van gietijzer zijn, kabbelt het verhaal me iets te kabbelig en had er wat mij betreft wel meer geschrapt mogen worden. Maar hoe schrap je in het werk van Brouwers? Ik zou dat als redacteur niet aandurven, want waarschijnlijk valt de pen je na de eerste pennenstreek uit de tengels, terwijl je het uitschreeuwt van pijn - de poten gebrand aan een heilige tekst, blasfemisch rood in de Bijbel.'
Tja, hoe schrap je in het werk van Brouwers? De zinnen blijven donderen - en toch.... Dit boek is denderend geschreven, zoveel is inmiddels wel duidelijk. Het manco zit 'm in het verhaal, de personages, de diepgang die helaas niet heel veel dieper komt dan de sloot waar de woonboot van hoofdpersoon Jelmer Hoffman in ligt. Het verhaal van een manipulatieve vrijer en een cynische ex-geschiedenisleraar, eindigend in een lichtelijk clichématig einde. Waarom de dame in kwestie zich als zodanig gedraagt wordt mij slechts ten dele duidelijk. Daarnaast fungeert Jelmer Hoffman mij iets te veel als de rioolbuis waaruit Brouwers zijn eigen cynische visie over de lezer uitstort. Die visie - een stinkende soep van stront, huidschilfers en kwijl - lees ik dan wel graag, toch kwam Jelmer Hoffman mijns inziens nooit echt uit Brouwers schaduw. En dan de dialogen, de telefoongesprekken (soms wat te lang), die ook klinken alsof Brouwers ze hoogstpersoonlijk zelf uit had kunnen spreken. De personages leven niet in hun eigen woorden door, maar blijven verlengstukken van Brouwers behoefte om vooral klinkende donderzinnen en spitsvondige metaforen uit zijn pen te storten. Hier is het verhaal niet de kapstok waar het taalgebruik aan hangt, maar vice versa. Goddank schrijft Brouwers zo sterk, dat het hem vergeven is. De passages waarin Jelmer Hoffman zijn verstandelijk beperkte dochtertje Hanneke bezoekt zijn namelijk jankend goed en hebben precies die schurende combinatie van banale gehandicaptenkwijlbeschrijvingen en vertederende liefdesuitingen die de pijn van het hebben van zo'n kind blootlegt. Andere passages lieten mijn ogen ook driemaal in mijn kop ronddraaien en dat is eigenlijk al meer dan menig schrijver teweegbrengt - zelfs als deze in tegenstelling tot Brouwers met 'Geheime Kamers' een ijzersterk verhaal weet neer te pennen.