Overal staan muren
Dick Wittenberg schreef hier een reportage over voor De Correspondent. “Van Oezbekistan tot Botswana, van Thailand tot Iran. Van Brunei tot Koeweit, China en Turkmenistan. Bangladesh, met een grens van 4.288 kilometer, is al helemaal omheind met prikkeldraad. Saoedi-Arabië streeft naar een muur rondom het hele land. Samen zijn de grensbarrières meer dan 29.000 kilometer lang. Ze kunnen de helft tot drie kwart van de aardbol omspannen.”
Hij schrijft dit in 2013 dus nog voor we überhaupt aan Trump dachten. Ondertussen zijn er alweer meer muren en hekken bijgekomen. Engeland en Frankrijk bouwen samen een muur bij Calais, tussen Maleise en Thailand staat er een, tussen Noord- en Zuid-Korea. De Israëlische Muur op de westelijke Jordaanoever in Palestina kreeg veel aandacht maar van de meeste andere had ik geen idee. En ik vermoed met mij veel mensen.
De muur van John Lanchester speelt in Engeland na de Omwenteling. Wat dat keerpunt precies was komen we niet te weten maar het zeewater is gestegen en in plaats van dat er stranden liggen staat er nu een muur op de kustlijn van het eiland. Een muur om de Anderen buiten te houden. Die Anderen komen van zee en proberen het land binnen te komen. Waar zij vandaan komen is niet duidelijk. Dat weet ook Joseph Kavanagh niet. Hij weet alleen dat hij zijn verplichte dienstjaren op deze muren moet doorbrengen. En dat duurt lang want het is saai. 12 uur in je eentje uitkijken over een zee waar vrijwel niets verandert behalve het weer, de wolken en de hoogte van de golven, zonder een moment de aandacht te mogen laten verslappen. Lanchester laat die saaiheid goed doordringen in zijn stijl. Veel herhalingen van zinnen en woorden, het tellen van alles, het analyseren van verschillende soorten kou. Enig lichtpuntjes tijdens de diensten zijn de gezamenlijke maaltijden met de nabijgelegen wachters en de bezoekjes van Mary die haar ronde doet over de muur om alle dienstdoende jongeren te voorzien van thee en energierepen.
Het is niet moeilijk in te vullen wat er gebeurd is, waarom het water gestegen is en de muur gebouwd werd. Maar door het niet te benoemen kan het meer zijn. Wordt het een groter verhaal over veranderende werelden, over uitsluiting en privileges. Over veranderingen in het klimaat en de mogelijke gevolgen daarvan. Over wie of wat bepaalt dat jij aan de ene kant van die muur staan en een ander aan de andere kant.
Naast het daadwerkelijke wachtlopen op de muur zijn er trainingen en de vrije dagen waarin Joseph naar zijn ouders gaat. Ook daar een en al verveling. De jongeren zijn boos omdat de oudere generaties gezorgd hebben voor de situatie zoals die nu is. Op filmpjes zien de jongeren hoe de wereld was voor de Omwenteling en waar zij dus nooit meer van kunnen genieten. Het strandleven, zwemmen in de golven. Reizen met het vliegtuig is alleen nog maar voorbehouden aan de elite. Het streven van Joseph is om daar ooit bij te horen en zo nog iets van zijn leven te kunnen maken.
Uiteraard loopt alles anders. Uiteindelijk komt die aanval van buiten en moet er gevochten worden. Als het niet lukt de Anderen buiten te houden worden de dienstdoende mensen verbannen. Buiten de muur gezet. De rollen worden omgedraaid en een deel van de vraag wie die Anderen zijn wordt duidelijk. Het kan iedereen zijn. Jij en ik, zij en wij. Afhankelijk van waar jij op dit moment bevindt ben jij een Ander. Of ben ik die Ander?
Wittenberg werpt in zijn artikel de vraag op of deze muren landen veiliger maken of dat ze juist een bedreiging vormen voor veel mensen. Hij geeft ook het antwoord: ” Een bedreiging. Dat beeld rijst op uit een stortvloed van wetenschappelijke publicaties. ‘Het is een systeem van systematische uitsluiting. Grensmuren beschermen, rechtvaardigen en versterken ongelijkheid,’ zegt geograaf Reece Jones in een telefonisch vraaggesprek (met Wittenberg). ‘Al die muren vormen samen een mondiaal systeem van apartheid.’”
Het boek van Lanchester geeft geen antwoorden. Het neemt je mee in een verhaal dat aan de ene kant onwerkelijk lijkt voor ons, hier, maar dat tegelijkertijd realiteit is voor veel mensen. Die muren staan er al, de zeespiegel is op veel plekken al gestegen, veel mensen zijn al op de vlucht, op zoek naar bescherming en veiligheid. Het kan zo maar gebeuren dat je ineens aan de andere kant staat.
Auteur: John Lanchester
Uitgever: Prometheus
Oorspronkelijke titel: The Wall
Vertalers: Janet Limonard, Frank van der Knoop
ISBN: 9789044640472
Meer zien: De npo heeft een documentaireserie “waarin over de hele wereld muren bezocht worden die mensen uit elkaar houden. De werkelijkheid van de mensen die leven bij die muur zit soms anders in elkaar dan van tevoren gedacht.”
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Mik 2.0
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
