Een begenadigd verteller

Met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in de vroege jaren ‘90, brak voor veel voormalige Sovjetrepublieken een periode aan van politieke instabiliteit en burgeroorlogen. Dat gold ook voor Moldavië dat zich in die tijd onafhankelijk verklaarde van de Sovjet-unie. Ineens beschouwde men de aldaar woonachtige Russen als tweederangsburgers die daardoor het mikpunt werden van gewelddadigheden. Tegen de achtergrond van de werkkampen waar veel Moldavische Russen destijds gevangen werden gehouden, situeert Marco Termes zijn debuutroman. In Vriend en vijand beschrijft hij hoe onzichtbaar het verschil tussen goed en kwaad kan worden onder invloed van ontberingen en wreedheden. 

Nadat zijn vader door Moldavische landgenoten geëxecuteerd is, blijven Maxim Dobrak, zijn zus Anna en hun moeder met z’n drieën achter. Omdat ze Russisch zijn, moeten ze zich de pesterijen en vernederingen van Moldaviërs laten welgevallen. Daar blijft het niet bij: uiteindelijk worden ze geïnterneerd in een werkkamp waar commandant Coasa een schrikbewind voert. Maxim overleeft de jaren in het kamp en gaat bij zijn oom en tante in Sint-Petersburg wonen. Na een studie kunstgeschiedenis treedt hij in dienst van het energieconcern Energmir. Daar komt Maxim in contact met de thrillerschrijver Joeri Kosar, die recent een roman heeft gepubliceerd over zijn tijd als Russische jongen in een Moldavisch werkkamp. Hun gedeelde verleden is het begin van een hechte vriendschap. Een vriendschap die al snel op de proef wordt gesteld door de littekens en geheimen die beide mannen met zich meedragen...

Het lijdt geen twijfel dat Marco Termes een begenadigd verteller is. Hij weet een indringend en levendig beeld te schetsen van de wreedheden en gruwelen in het Moldavische werkkamp waar Maxim verbleef. Met zijn onderzoek naar de grenzen van goed en kwaad stelt hij in deze roman een boeiend thema aan de orde. Helaas werkt hij dit thema voornamelijk uit aan de hand van nogal gekunstelde dialogen tussen Maxim en Joeri. De plot van het verhaal is niet erg sterk en de afwerking nogal slordig. Vooral omdat er sprake is van een aantal lukrake wendingen en haastig weggewerkte losse eindjes. Desondanks blijft Vriend en vijand overeind vanwege z’'n originaliteit en door de prettige vertelstijl van Marco Termes.