Nigeriaans, vertederend én eigenwijs

Er zijn weinig boeken geschreven over oudere vrouwen en nog minder over oudere zwarte vrouwen. Voor schrijfster Sarah Lapido Manyika is dat motivatie genoeg om het onderwerp zelf ter hand te nemen. Het levert een bijzonder boek op en niet in de laatste plaats omdat de hoofdpersoon een bijna vijfenzeventigjarige Nigeriaanse dame is, die een bewogen leven achter de rug heeft. Ooit was ze getrouwd met een ambassadeur en ontmoette ze interessante mensen uit vele culturen. Nu is ze een gepensioneerde hoogleraar Engelse literatuur in een appartement in San Francisco.  

Haar verjaardag nadert en Morayo da Silva is druk bezig zich daarop voor te bereiden. Zoals elk jaar, wil ze iets bijzonders doen en koopt ze voor zichzelf een paar nieuwe schoenen. Omdat vijfenzeventig niet niks is, besluit ze ook een tattoo te laten zetten, dát heeft ze nog nooit eerder gedaan en haar uiterlijk is nog steeds belangrijk. Ze flirt nog graag en voor mannen is ze nog steeds aantrekkelijk, toch? Ze droomt verder over de mannen in haar leven, de dichter, de ambassadeur, hoe ze haar aanbaden. Maar dan gaat het mis. Morayo wordt wakker in het verpleeghuis. Haar droom is voorbij, de realiteit is, dat ze afhankelijk is van anderen; een verpleegster, een klusjesman en haar vriendin Sunshine nemen haar leven over. Ze ruimen haar appartement op en gooien zelfs boeken weg.  

Op dat moment wordt voor de lezer duidelijk dat het perspectief van Morayo niet echt betrouwbaar is, haar leven minder rooskleurig dan zij zichzelf wil doen geloven. In aparte hoofdstukjes komt Sunshine aan het woord en de kok van het tehuis. Anderen geven ook hun visie op de gebeurtenissen en de toestand van Morayo. Het geeft het verhaal de nodige diepte. Men vindt haar vertederend en ook wel avontuurlijk met haar Porsche Oldtimer. En ook als lezer word je erdoor geraakt. De interventies van de “omstanders” zijn bescheiden, overheersen niet. Zij zorgen er wel voor dat Morayo een driedimensionaal persoon wordt, je gaat vanzelf een beetje van haar houden.  

Sarah Ladipo Manyika is, net als de hoofdpersoon in haar boek, geboren in Nigeria, maar bleef daar niet. Ze woonde onder andere in Kenia, Engeland en Frankrijk, waar ze studeerde. Vervolgens ging ze naar de Verenigde Staten. Haar herkomst blijft voor haar belangrijk, niet voor niets heeft zij het oorspronkelijk in het Engels geschreven boek in Nigeria laten uitgeven.  

In een interview zegt zij zelf het volgende (vrij vertaald) over de titel van haar roman Als een muildier dat roomijs naar de zon draagt: ’Het zijn twee regels uit een gedicht van Mary Ruefle, dat Donkey on heet. Ik houd van de beelden in deze regels en het feit dat zij diverse gevoelens en mogelijke betekenissen oproepen’. Je zou kunnen zeggen dat het ijs op haar rug de herinneringen zijn, die langzaam vervagen. In hetzelfde vraaggesprek wijst Manyika erop dat vaak gesuggereerd wordt dat seksualiteit bij ouderen niet bestaat of geacht wordt niet te bestaan, haar hoofdpersonen denken daar anders over.  

Het boek is prima vertaald door Anneke Bok en uitgegeven door De Geus in samenwerking met Oxfam Novib. Deze samenwerking is bedoeld om ons kennis te laten maken met mensen uit andere culturen, die ook hier weer toch niet zo anders blijken te zijn dan wijzelf.