Hoe oorlogsleed en familieleed elkaar versterken in Syrië
Een vader, Abd al-Latief, ligt in het ziekenhuis van Damascus op zijn sterfbed. Naast hem zit zijn jongste zoon, Boelboel. Hij hoort de laatste wens van de stervende en weet niets anders te doen dan hem te beloven die wens in vervulling te laten gaan. Eenvoudig zal het niet worden, de oude man wil begraven worden bij zijn vroeg gestorven zuster in zijn geboortedorp, op zo’n driehonderd kilometer van de stad. Een bijna onoverbrugbare afstand in een even onoverzichtelijk als gevaarlijk oorlogsgebied. Voorzien van de benodigde papieren gaat Boelboel met zijn zus Fatima en broer Hoessein in een minibus op weg, op de achterbank de overledene, gewikkeld in dekens.
“Boelboel kwam tot de conclusie dat hij niet kon ontsnappen aan de dood, die iedereen als een overweldigende vloedgolf omringde. Hij dacht terug aan de tijd toen het regime nog met alle egards afscheid van zijn doden nam: op de televisie speelde het ceremoniële staatsorkest martelaarsmelodieën en op elke kist lag een groot boeket bloemen met de naam van de opperbevelhebber die tegelijk de president was.”
Als een film, maar dan wel een heel droefgeestige, trekt de wereld door de ramen van het minibusje aan de lezer voorbij. Vernietigde dorpen waar geen mens meer woont, onbewerkt land waarop halfvergane lichamen, vormen het decor. Maar het meest bedreigend zijn de zwaarbewapende wachtposten, vaak vijandig en agressief. Gevangennemen, heropvoeden, martelen of doden, het gebeurt allemaal. Zelfs het arresteren en gevangennemen van een overledene is niet uitgesloten.
In het busje de drie nabestaanden, elk in hun eigen cocon. De laatste jaren hebben ze elkaar niet meer gezien en hun werelden liggen ver uit elkaar. De schrijver weet dit aspect extra te benadrukken door van perspectief te wisselen. Onbereikbaar zijn ze voor elkaar. De broers zijn boos, op elkaar, maar ook op de overleden vader, elk om eigen redenen. Fatima is verdrietig, maar eveneens niet in staat tot echt contact met haar broers. Naarmate de reis langer duurt, loopt de spanning verder op. Toch is er niet alleen ellende, zowel Boelboel als zijn vader hebben een grote liefde gekend, helaas hebben ook beiden hun eerste kans voorbij laten gaan. Voor de vader was er een tweede kans, krijgt Boelboel die ook?
“Het moment waarop je je liefde bekent, lijkt op een boeket rozen dat op de rivier drijft. Je moet het op het juiste moment pakken, want anders zal de rivier het binnen de kortste keren wegvoeren. Het is een intens moment, waarin de diepste verlangens worden erkend. Hoe vaak had Boelboel het boeket niet kalm en teer langs zijn hand zien drijven. Binnen handbereik.”
De herinneringen, die de dood van de vader bij zijn kinderen elk afzonderlijk oproept, geven dit boek een uitzonderlijk inzicht in wat het bestaan betekent in een door oorlog verdeeld en vernietigd land. Ook alle menselijke verbanden zijn beschadigd. Onderling vertrouwen is er al lang niet meer.
Khalid Khalifa (1964) is nergens melodramatisch, eerder schrijft hij onderkoeld. Vertaalster Djûke Poppinga weet dat goed over te brengen. De haast nuchtere stijl doet vaag denken aan Marga Minco die ooit over de Tweede Wereldoorlog op een vergelijkbare manier schreef. En soms zou je het bijna humoristisch kunnen noemen.
“Een nieuw leven dat je door toeval werd geschonken, want als die auto niet was voorgedrongen, was die granaat op jou neergekomen.”
Khalifa woont nog steeds in Damascus. Vluchten is voor hem geen optie. In een interview in de Süddeutsche Zeitung zei hij in maart 2017 geen angst meer te hebben, wie bang is, kan in Syrië niet leven. ‘Als je bang bent, moet je vertrekken. Het ergste wat mij kan gebeuren, is dat ik sterf, maar dan heb ik in elk geval geleefd zoals ik wilde.’
Syrië, elk heeft er zo zijn gedachten over. Dit boek kan helpen het leed in dat land en vooral de mensen (daar en hier) een beetje beter te begrijpen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Miriam Vaz Dias
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
