Een onvergetelijke aanklacht tegen de slavernij
Suriname en slavernij. We kunnen er niet omheen, Nederlanders speelden daar een rol in. Lang, veel te lang hebben wij dat collectief verdrongen. De slavernij was iets van Amerika en ver van ons bed. Lianne Damen maakt in haar debuutroman De smeekbede korte metten met die verdringing. Nederland speelde in de achttiende en negentiende eeuw – zeker in Suriname en in het Caribisch gebied – zelfs een vooraanstaande rol. Zowel wat betreft de ‘aanvoer’ van mensen voor de slavenhandel, als voor het houden van slaven zelf.
In De smeekbede zijn er twee verhaallijnen. Allereerst is daar Dédé, acht jaar oud. Haar moeder kwam met een schip uit Afrika, haar vader kent ze niet; hij is verkocht aan een andere handelaar en verdwenen uit hun leven. Dédé leeft het slavenleven als zovele anderen. Niets is van henzelf, zij zijn van iemand. Geen mensen, maar bezit. Slaven sterven door ziekten en ongelukken, tijd voor verdriet is er niet of nauwelijks. Dédé – of Willemien, zoals ze door de blanken genoemd wordt – wordt verliefd op Quassi. Een sterke man, die veel heeft meegemaakt en haar ook al vroeg ontvalt. Twee kinderen sterven ook vroeg, haar rest één zoon: Antó.
Daarnaast volgen we de levensloop van Engelbert Kelderman, in de tweede helft van de achttiende eeuw student rechten in Utrecht. Zijn leventje is er een van veel slemppartijen en zo min mogelijk studeren. Uiteindelijk rondt hij de studie af, vooral omdat zijn vader hem gemaand heeft nu eens voort te maken; het geld raakt op. Al snel trouwt hij en vestigt hij zich in zijn geboorteplaats Vianen. Aangestoken door vrienden en familieleden, kiest hij ervoor vrouw en kinderen in Vianen achter te laten en zich te vestigen in Suriname, waar hij het beheer krijgt over een aantal plantages.
De kracht van het verhaal zit hem voor een groot deel in de tegenstelling tussen de slavin en de welvarend Hollander. En niet door de zaken zwart-wit voor te stellen, nee, Engelbert heeft ook zachte kanten. Hij twijfelt regelmatig aan de juistheid van het handelen van hemzelf en vooral ook van zijn collega’s. Zo ontslaat hij een zogenaamde ‘blankofficier’ die een slaaf voor de ogen van de anderen zwaar mishandeld heeft. Afschaffen van de slavernij komt echter niet in zijn gedachten op, dat gaat de kerkganger uit Vianen veel te ver.
Het meest indrukwekkend en ontroerend is de manier waarop Damen de lezer meeneemt in het leven en denken van Dédé. Haar wereld is er een van onderdrukt en niet gezien worden, verlies en gebrek. Ze mag dan kunnen koken als de beste en daarom gevraagd worden bij grote partijen en andere gelegenheden, ze is en blijft een voorwerp. Een stuk gereedschap, in de ogen van de blanken. Prachtig is het, hoe Dédé in de loop van haar zo zware leven, toch leert dat zij meer is dan een verlengstuk van de keuken. Al wordt ze ook altijd weer teruggeworpen in de ellende.
Een onvergetelijk boek, dat eigenlijk iedereen gelezen moet hebben. Nergens melodramatisch, maar het komt wel binnen!
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Miriam Vaz Dias
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
