Leven en dood van een achttienjarige, op bijzondere wijze verteld

Dinka, de hoofdpersoon in Mijn leven als mens is maar een kort leven beschoren, achttien jaar slechts. Maar de manier waarop Joke van Leeuwen ons meeneemt in dat korte leven, is op zijn minst bijzonder te noemen. Bij de geboorte ging het meteen mis. In de buik van haar moeder is Dinka niet alleen. Ze heeft een zusje dat via de buik met haar verbonden is. Al direct na de geboorte blijkt dat zusje niet meer in leven. Haar naam is Dinska, beide namen zijn afkomstig uit het Oost-Europese land waar de moeder als peuter vandaan kwam.
‘Officieel besta je niet, want je kunt niet worden geregistreerd, dus wat heb je aan die overdreven s, je hebt niet eens een graf, we weten niet waar je gebleven bent. Boven de buffetkast hangt een gipsen afgietsel van je hoofdje stof te verzamelen: een doorsnee-babygezicht, mondhoekjes naar beneden, alsof je het er niet mee eens bent dat ik op aarde mag blijven en jij niet.’
Hoewel misschien te verwachten was, dat het verhaal hiermee zou beginnen, is dat niet het geval. Het begint achttien jaar later, wanneer Dinka van de trap gevallen is en overlijdt. Aangekomen in het hiernamaals, is de eerste die ze ontmoet Dinska, zij heeft op Dinka gewacht en wil graag weten hoe het daar beneden was. En Dinka vertelt, van de kinderwagen af hoe haar leven verlopen is. Het begin doet toch wat gekunsteld aan, omdat de ervaring van een baby, verteld in ‘mensentaal’ niet zo geloofwaardig overkomt. Al verstaat de schrijfster de kunst om verwondering te laten doorklinken over de manier waarop er omgegaan wordt met zo’n klein leventje. Langzaamaan groeit de lezer mee met Dinka en is het bijna onmogelijk om er niet in te geloven. We ontmoeten Mier, die een paar jaar ouder is dan Dinka en die haar grote liefde zal blijken te zijn.
Behalve Mier zijn er niet veel mensen in het leven van Dinka die voldoen aan de verwachtingen. Het huwelijk van haar ouders is kil, moeder lijkt meer te geven om het overleden zusje en vader houdt zich hoofdzakelijk bezig met welvarend worden. Het grote huis, door Dinka ‘de villa ‘ genoemd, straalt ook geen warmte uit. Twee zithoeken, meerdere badkamers enzovoort. Luxe genoeg, maar sfeer en verbinding tussen de bewoners is ver te zoeken.
Gemis is een belangrijke rode draad in het boek, gemis van het zusje, bij haar en ook bij haar moeder. Gemis aan warmte ook, van haar beide ouders. Vrienden zijn er niet. Zelfs Mier, die zelf liefdeloos groot geworden is, laat het regelmatig afweten. Dinka blijft een buitenstaander in de wereld.
Joke van Leeuwen is een bijzondere schrijfster, ze schrijft proza en poëzie, voor kinderen en voor volwassenen. Haar stijl is prettig leesbaar, geestig, beschouwend af en toe en uniek wat uitgangspunten betreft. Ook dit boek ademt een heel eigen sfeer, gebracht alsof het heel gewoon is, schept zij een onbekende wereld, die je als lezer zo maar accepteert.
De schrijfster groeide op in een groot gezin als dochter van een dominee. Er was echter niets beklemmends, integendeel, haar vader was een vooruitstrevend man, die al vroeg aangaf dat vrouwen recht hebben op hun eigen keuze in het zoeken van een weg in het leven. Zelf geeft zij aan veel van hem te hebben geleerd. Voor het werk van haar vader verhuist het gezin als Joke van Leeuwen twaalf is naar Brussel. Het heeft haar taalbewustzijn verder aangewakkerd.
Het is te hopen dat we nog veel meer van haar te lezen zullen krijgen, al weet je absoluut niet wat je een volgende keer kunt verwachten, elk nieuw boek is weer een verrassing.

Miriam Vaz Dias