Een leven gewijd aan hét Japanse symbool, de kersenbloesem

Sakura, oftewel de sierkers, is in Japan niet zo maar een boom. De kersenbloesem is teer, bloeit kort, maar is tegelijkertijd van een ongekende schoonheid.  Hij maakt deel uit van de cultuur en is misschien wel het belangrijkste symbool van de Japanse maatschappij. In Japan staat de boom al eeuwenlang voor het nieuwe leven. Dat betekent dat elke belangrijke mijlpaal – of het nou de eerste schooldag is of het huwelijk – wordt begeleid door foto’s onder de sakura. Er is zelfs een vakantieweek in Japan in de bloeitijd van de sakura, voor vrijwel elke Japanse familie een reden om onder zo’n boom te gaan picknicken en er uiteraard foto’s te maken. In de Tweede Wereldoorlog ging het nog veel verder. De soldaat stierf voor de bloesemboom, symbool ook van de goddelijke keizer. Zelfs op de kamikazevliegtuigen stond een gestileerde sierkers. Dat moest zorgen voor eenheid, liefde voor het land.

Naoko Abe, een Japanse journaliste, heeft zich erop toegelegd de wereld te laten delen in de betekenis van deze boom voor de Japanner.  Haar uitgangspunt is verrassend genoeg het leven van een Engelse gentleman, Collingwood Gringham, ‘Cherry’ voor zijn vrienden. Gringham werd geboren in 1880 in een zeer welvarend gezin. Fysiek was hij niet sterk en om die reden ging hij niet naar school, maar kreeg hij thuis les. Geld verdienen was niet nodig, er was genoeg en zo kon hij zich volledig wijden aan zijn hobby. Aanvankelijk bestudeerde hij vogels en wel zeer intensief. Als jongvolwassene reisde hij door Europa en Afrika. Zijn huwelijksreis voerde hem en zijn vrouw naar Japan. Na een paar dagen Tokio liet hij zijn echtgenote daar achter en trok hij er alleen op uit om vogels te bestuderen.

In Japan maakt hij ook kennis met de kersenbloesem. De rest van zijn leven besteedde hij aan het bestuderen, kweken en verspreiden hiervan. Hij werd wereldwijd een expert. In Engeland legde hij bij zijn huis een enorme tuin aan, waarin hij meer dan honderd soorten plantte. Bij een volgend bezoek aan Japan ontdekte hij dat er daar steeds meer soorten verdwenen en plaats moesten maken voor één soort. Door zijn toedoen, kwamen diverse soorten weer terug. Hij stuurde enten, gestoken in doorgesneden aardappels, per boot en trein naar Japan.

Naoko Abe beperkt zich echter niet tot de kersenbloesem, ze neemt de lezer mee naar haar geboorteland, laat hen meebeleven hoe een westerling op die typisch Japanse, behoorlijk formele wijze ontvangen wordt, maar toch in staat is daar vrienden te maken. Bovendien is het verhaal van Gringham ingebed in de geschiedenis en die is heftig tussen 1880 en 1981 (Gringham werd 101 jaar oud). Het is bijzonder om zowel vanuit het perspectief van de Engelsman als vanuit de Japanner de beide wereldoorlogen te ervaren. Daarnaast is het begin van de twintigste eeuw ook de tijd van de Art Nouveau in Europa. De Japanse prentkunst vormt een belangrijke inspiratiebron voor schilders als Van Gogh, Monet en hun tijdgenoten. De prenten van Hokusai en Hiroshige worden hier in Europa driftig verzameld. En als we die prenten nader beschouwen, is daarop, naast de beroemde Mount Fuji, heel vaak de kersenbloesem prominent aanwezig.

Collingwood Gringham speelt een belangrijke rol in de verspreiding van de kers in de westerse wereld. Van Washington tot Berlijn en Parijs, overal weet hij mensen enthousiast te maken. In Engeland verschijnen bij de grote landhuizen en kastelen hele bossen. Denk aan Alnwick Castle in Northumberland bijvoorbeeld, het kasteel dat in de films van Harry Potter dienst deed als opleidingsinstituut. Ook daar bloeit de kersenbloesem in het voorjaar.

Een verrassend veelzijdig boek, zeker niet alleen voor de liefhebber van bomen maar ook op het vlak van internationale contacten in een historisch roerige tijd.