Een schilderij in woorden

Benjamin Myers (1976) is geboren in Durham, in het noordelijke Engeland. Hij is schrijver en journalist en zijn werk is in verschillende landen vertaald. Zijn werk is veelzijdig: hij schrijft zowel fictie en non-fictie als poëzie en als journalist schrijft hij voornamelijk essays over muziek, de kunsten en natuur. Zijn vele romans hebben verschillende prijzen gewonnen, waaronder de Walter Scott Prize voor The Gallows Pole. De onderstroom (Engels: The Offing) is zijn nieuwste roman, die in vertaling van Anneke Bok bij uitgeverij Nieuw Amsterdam verscheen.

De roman gaat over de zestienjarige Robert Appleyard. Kort na de oorlog gebruikt hij zijn ‘tussenjaar’ om over het Engelse platteland te struinen en de zee te zien. Na nachten onder de sterrenhemel en een klusje hier en daar, komt hij uiteindelijk aan bij een hutje aan de oostkust, dat toebehoort aan Dulcie Piper, een vrouw die daar in haar eentje woont. Ze is een sterke en eigenzinnige vrouw die houdt van drank en goed eten. Robert werkt bij haar in de tuin en zij kookt voor hem. In de loop van de roman ontstaat er een onverwachte vriendschap en groeit Robert van een jongen langzaam uit tot een man.

Het boek schittert op de momenten dat het hoofdpersonage al mijmerend zijn gedachten laat gaan (de Robert die het verhaal vertelt is inmiddels al ouder en volwassen en kijkt terug op zijn zestienjarige zelf). Hij schrijft over de natuur en het Engelse platteland, over de oorlog die net over is en zijn belevenissen uit die tijd. Het leest als een schilderij; de geuren worden je neus in geschreven, je voelt de wind door je haren en proeft bijna het zout van de zee. Hoewel alles vluchtig en luchtig wordt verteld heeft het ook een zeker gewicht, bijvoorbeeld op de momenten dat de balans van de oorlog wordt opgemaakt:

'Immers, niemand wint ooit echt een oorlog; sommigen verliezen alleen iets minder dan anderen.'

Het verhaal wordt grotendeels gedragen door Robert en Dulcie, die een bijzondere relatie opbouwen. In het begin schuurt hun samenzijn nog enigszins, maar naarmate Robert langer blijft en Dulcie meer voor hem kookt krijgt het een soort vanzelfsprekendheid. Dulcie is eigenwijs en grofgebekt en schroomt niet om Robert het een en ander te leren en de rol van moeder op zich te nemen – al is het wel een ietwat onconventionele moeder. Via Dulcie maakt Robert kennis met een wereld die groter is dan alleen zijn geboorteplek en het Engelse platteland en leert hij hoe hij van een jongetje dat steeds ‘sorry’ zegt moet veranderen in een zelfverzekerde en zelfstandige man. Hij maakt kennis met het leven.

Het ontbreekt De onderstroom dus zeker niet aan mooi taalgebruik en sterke personages; met deze roman word je vanuit je woonkamer getransporteerd naar het eiland aan de andere kant van de Noordzee. Niet alleen dat, maar naarmate het verhaal vordert komen we ook het tragische verhaal van Dulcie’s verleden te weten. In de roman en in dit verhaal smelt natuur, literatuur en de oorlog samen en komt alles bij elkaar. Kortom: De onderstroom is een ode aan dit alles en een bescheiden meesterwerkje dat leest als een schilderij, met personages die nog lang op je netvlies zullen staan.