Gezichtsloos

Eenmaal vrijgelaten uit de Turkse militaire gevangenis is alles wat hij kent verdwenen, het dorp waar hij opgroeide - een ruïne, de mensen van wie hij hield – dood, zijn eigen persoon - geschonden. Er is geen reden te blijven, geen thuis, hij is een vreemdeling in eigen land geworden. Op dat moment , eind jaren zeventig, besluit de vader van Halfdan Pisket Turkije achter zich te laten en naar Denemarken te gaan als gastarbeider, daar waar de meisjes het knapst zijn…

Op dat punt begint de graphic novel Kakkerlak, het tweede deel van de trilogie die Pisket over het leven van zijn vader heeft gemaakt (lees hier de recensie van Deserteur, het eerste deel). Halfdan Pisket (Denemarken, 1985) studeerde af aan de Koninklijke Deense Kunstacademie, is graficus en illustrator en werkt als kunstenaar aan animaties, video’s en stripboeken. Was het eerste deel pijnlijk indringend, dit tweede deel is dat niet minder. Door als ik-persoon letterlijk in de huid van zijn vader te kruipen volg je diens levensweg van binnenuit, dichterbij kan Pisket niet komen.

Eenmaal in Denemarken aangekomen wordt hij aangenomen als champignonplukker en leeft hij zijn troosteloze leven dag in dag uit plukkend, slapend in barakken, geld sparend voor de weekenden in Helsingør om met al even troosteloze Zweedse meisjes het bed in te duiken. Zijn hele leven is een aaneenschakeling van ongemakkelijke keuzes geworden. Zo eindigt een huwelijk puur gesloten om in Denemarken te blijven in de gevangenis, een avontuur met een ander meisje maakt hem een vader van een tweeling. Gaandeweg zien we hem, los van een enkel lichtpuntje, afglijden in totale eenzaamheid, vluchten in drugs en uiteindelijk de harde criminaliteit om te verworden tot zijn grootste angst –gezichtloos.

'Gezichtloos dat is wat je wordt als je je identiteit verliest.'

Je zou willen dat zijn leven zachter en genuanceerder is, maar dat is het niet. Het is een hard leven, er zijn oorzaken en aanleidingen, maar geen excuses. Het is niet makkelijk een zo pijnlijk verhaal als het leven van zijn vader te verbeelden, laat staan te begrijpen. Pisket doet dit zonder dat het een aanklacht wordt aan zijn vader of de maatschappij of dat het uitmondt in een sentimenteel drama. Het lukt hem alleen door afstand te nemen, niet te reflecteren tijdens zijn verhaal, maar in de huid van zijn vader te kruipen en te verbeelden, beeld na beeld, rauw en indringend, aangevuld met summiere tekst. Niets meer en niets minder.

Zijn beelden zijn in krachtig zwart/wit getekend, vloeiend gevormd in heldere grafisch aandoende lijnen en vlakken die een zekere afstand scheppen, ontdaan van romantiek vormen ze een zeer sterke eenheid met het verhaal. Daar waar zijn vader zijn angsten tegenkomt, angsten die hem maakten tot wie hij geworden is en angsten over wie hij niet geworden is, zijn de beelden ronduit prachtige surrealistische kunstwerkjes te noemen, droombeelden waarin zijn vader de vorm van minotaurus aanneemt en op vele manieren opgesloten zit in het labyrint van het leven.