Beklemmend en bloedstollend

Het lijkt alsof er een nieuwe trend zichtbaar is in thrillerland. Er verschijnen steeds meer boeken die voorheen als roman werden gecategoriseerd en nu het label thriller krijgen, ondanks dat het verhaal niet voldoet aan kenmerken van het genre. De verhalen zijn vooral spannend te noemen. Onlangs verscheen in dit genre Moeder, moeder  van Koren Zailckas.

In Moeder, moeder  vertellen de twaalfjarige Will en zijn zestienjarige zus Violet beurtelings over het leven met hun, voor de buitenwereld normale, moeder Josephine. Will is het oogappeltje van Josephine. Toen hij werd gepest op school, zegde ze haar baan op bij de universiteit om hem thuisonderwijs te geven. Volgens Josephine was het thuis ook veiliger voor hem, gezien zijn autisme en epilepsie. Het valt de lezer al snel op dat Josephine Will klein houdt. Ze kiest kinderachtige kleren voor hem uit en neemt hem mee naar een speelgroep voor (jongere) kinderen die thuis les krijgen.
Sinds Rose, hun vier jaar oudere zus, is weggelopen, lijkt het alsof Josephine het vooral op Violet heeft gemunt. Ze kan niet meer goed doen in de ogen van haar moeder. Violet krijgt dagelijks verwijten, scheldpartijen en andere narigheid over zich heen. Als reactie hierop zit Violet zo veel mogelijk bij haar vrienden, experimenteert ze met drugs en vast ze tot de kleren bijna letterlijk van haar lijf vallen.
Het verhaal begint op een nieuw dieptepunt voor Violet. Haar vader brengt haar naar een psychiatrische kliniek omdat ze in een door drugs veroorzaakte woedeaanval Will heeft gestoken met een mes. Violet heeft geen keuze dan zich gedwongen te laten opnemen. Na de ontnuchtering zet ze alles op alles om zichzelf te bevrijden uit de inrichting. Het is nog maar de vraag of dit haar gaat lukken, want haar moeder heeft alles perfect geregeld.

Moeder, moeder  is een bizar verhaal. Het is geen traditionele thriller, want er wordt geen moord gepleegd, er wordt geen dader opgespoord na gedegen politieonderzoek door een rechercheur. Er is wel een moeder wier gedrag onvoorspelbaar en onvoorstelbaar is. En er wordt halfslachtig onderzoek gedaan naar de zus die vermist dan wel weggelopen is. Het label 'spannende psychologische roman' zou wellicht beter passen, gezien het niet normaal functionerende gezin met de gestoorde moeder en de dochter die het allemaal moet doormaken, verwerken en een plek geven in haar leven.
Doorslaggevende reden om Moeder, moeder  geen thriller te willen noemen is het einde. Na de ontknoping kabbelt het verhaal nog bladzijdenlang door. Voor een roman zijn die bladzijden cruciaal, ze geven dieper, psychologisch inzicht in een van de personages. In een thriller is dit die overbodige epiloog die niets meer toevoegt aan de plot.

Het is geweldig zoals Koren Zailckas het verhaal vertelt vanuit het perspectief van een 12-jarige jongen en een 16-jarig meisje in hun eigen woorden en taal. Nergens komt de moeder zelf aan het woord. Je krijgt haar enkel te zien door de ogen van haar kinderen. De zoon blijft tegen zijn moeder opkijken, wat ze ook doet. De dochter doorziet haar moeder en gaat de strijd aan.

Hoe verknipt Josephine is, blijkt uit de verhalen van Will en Violet over de zwangerschap van Rose. Josephine dwong haar een abortus te ondergaan, vanwege de schande voor de familie en omdat Rose in haar ogen geen goede moeder zou zijn. Na de abortus beschuldigde Josephine Rose van moord en legde ze steeds foto’s van geaborteerde baby’s in haar kamer. Dit alles levert een beklemmend, bloedstollend verhaal op, dat tot de ontknoping vele malen spannender is dan menige traditionele thriller. Het gaat zelfs een stukje richting horror, omdat Josephine steeds enger en gekker wordt, naarmate het verhaal vordert.

Tot slot een klein gruwelijk feit, dat na lezing kippenvel geeft: op de achterkant staat vermeld dat de auteur eerder een veelbesproken autobiografische roman schreef over haar disfunctionele jeugd.