Een matig geschreven verhaal waarin de lezer nergens echt geraakt wordt

In De kinderbarak vertelt auteur Valentine Goby het verhaal van de twintigjarige Mila die in 1944 gedeporteerd wordt naar het concentratiekamp Ravensbrück. Onder erbarmelijke leefomstandigheden probeert Mila daar met vele andere vrouwen te overleven. Ze draagt echter een groot geheim bij zich. Mila is namelijk zwanger. Een zwangerschap die ze zo lang mogelijk probeert te verhullen, omdat ze weet dat pasgeborenen worden afgevoerd naar de beruchte kinderbarak. Een plek die Mila koste wat het kost wil vermijden.

Het verhaal begint met een proloog die zich afspeelt na de Tweede Wereldoorlog. De naoorlogse ‘Mila’ staat voor een klas en vertelt daar over haar ervaringen in het concentratiekamp Ravensbrück. De proloog wordt afstandelijk verteld en trekt de lezer niet direct mee in het verhaal. Deze roept eerder vragen op. Over wie gaat het nou eigenlijk? Suzanne Langlois, Mila? Blijkbaar een en dezelfde persoon, maar dat is in het begin nog niet duidelijk. Ook de toon pakt niet erg, maar zo vroeg in een boek stop je nog niet, dus lees je door. In hoofdstuk één wordt de lezer meteen meegenomen naar het moment waarin Mila aankomt in het kamp. Samen met haar vriendin en 400 andere vrouwen. Hier wordt duidelijk dat Mila niet Joods is, maar een Franse politieke gevangene, opgepakt omdat ze het verzet hielp. Ook laat Goby ons in deze eerste pagina’s zien dat Mila zo’n drieënhalve maand zwanger is van een gewonde anonieme verzetsstrijder, iemand die ze verder niet kent. Hier gaat de auteur verder ook niet op in.

Als je als lezer De kinderbarak gaat lezen zijn er hoge verwachtingen gecreëerd. Vooral liefhebbers van historische literatuur en met name literatuur met als onderwerp de Tweede Wereldoorlog, worden meteen gegrepen door de omslagtekst. Een jonge vrouw die in Ravensbrück zwanger is, een baby krijgt en deze met behulp van andere gevangenen in leven houdt. Om er vervolgens teleurgesteld achter te komen dat je als lezer nergens wordt gepakt door het verhaal. De zinnen komen stoïcijns en afstandelijk over. De zwangerschap, het geweld, de manier waarop de vrouwen sterven; alles wordt beschreven zonder enige emotie. Zelfs de samenhang tussen de verschillende zinnen en gebeurtenissen is niet altijd duidelijk en tijdens het lezen komt het regelmatig voor dat de samenhang en context verloren gaan en er moet worden teruggelezen om te zien of er ergens iets is gemist.

Als Mila uiteindelijk bevalt komt haar baby toch in de kinderbarak terecht en moet ze vanuit het kamp haar baby proberen te voeden. Hier raakt de lezer de ‘belofte’ van de achterflap echt kwijt. Zeker, haar medegevangenen proberen haar wat te helpen, maar deze hulp is zeer summier en blijft eigenlijk beperkt tot Teresa die haar voornamelijk tijdens de zwangerschap er doorheen sleept. Van de vele ‘peettantes’ met wie ze haar barak deelt is er niet echt sprake. Goby verzaakt in elk geval om dit op een zodanige manier te beschrijven dat het de tekst op de achterflap rechtvaardigt. Ook de gebeurtenissen rondom Mila’s zoon verlopen anders dan de achterflap doen vermoeden.

De kinderbarak is een matig geschreven verhaal waarin de auteur heeft geprobeerd om door middel van een fictioneel verhaal de ware gebeurtenissen in Ravensbrück weer te geven. Valentine Goby slaagt er echter niet in om het gevoel van deze gebeurtenissen over te brengen op de lezer. Als je het positief wil uitleggen is de manier waarop je als lezer het verhaal ondergaat misschien wel precies de manier waarop Mila haar omstandigheden overleefde. Door zich af te sluiten van de buitenwereld en zonder emotie alles te doorstaan, maar hierbij vergeet Goby dat slachtoffers zich pas afsluiten nadat er een aantal verschrikkelijke dingen zijn gebeurd. Deze gebeurtenissen en de bijkomende emotie had ze dan moeten beschrijven om de rest van het boek en de stijl te kunnen verantwoorden. Heel jammer, want dit verhaal had zeker de potentie om een grote indruk achter te laten bij de lezer.