Een verhaal over democratie in een romantisch jasje

Het verhaal van dit boek draait rond de Syrische jongen Aylan. Aan het begin van het boek is hij 10 à 11 jaar oud en gaat hij naar de basisschool. Hij groeit op in een nogal speciaal gezin: zijn vader is de zoon van een imam maar zijn moeder is van christelijk Aramese afkomst. Doordat de vader van Aylan afstand deed van het erfrecht van zijn vader, om met Aylan’s moeder te kunnen trouwen, is de broer van zijn vader, oom Yazan, de opvolger van de imam geworden en wonen hij en zijn gezin in een veel mooier groot huis vlak bij de moskee. Er woont onder andere een pesterig neefje, Kemal, waarmee Aylan uiteraard ook in de klas zit. Dat er spanningen zijn tussen beide families wordt duidelijk gemaakt door de beschrijving van Aylan’s familiefeesten, waar de meeste ruzies gaan over de beslissingen in verband met zijn eigen opvoeding. Ze vieren dan ook zowel de islamitische als de christelijke feestdagen bij hen thuis.

Aylan is ook enig kind, het kind waar zijn ouders zo lang op wachtten, en daardoor ook nog eens een uitzondering in zijn omgeving, waardoor hij nog eenzamer wordt in feite. In de laatste jaren van zijn middelbaar onderwijs moet Aylan afscheid nemen van zijn vader die sterft. Oom Asir, de broer van zijn moeder, verschijnt op het toneel, en zal een bedenkelijke rol blijken te spelen naar het einde van het verhaal toe. Aylan zal opgroeien, een buitenlandse liefde leren kennen en zelfs naar het buitenland trekken om er te studeren. Dit allemaal tegen de achtergrond van een Syrië dat meer en meer fundamentalistisch wordt en aan het uiteenvallen is.

Het thema van het boek is de weg naar democratie. Aylan is een jongen met een blik die naar buiten is gericht, en die kritisch nadenkt. Aylan erft zogenaamde ‘geheime boeken’ van zijn vader en de hem onbekende vrouw, Sayenna, die ze samen bezoeken, die gaan over democratie en economie. Deze boeken moet hij verstoppen voor de overige familieleden en de autoriteiten. Dit zijn o.a. boeken van de Nederlander Hugo de Groot (Mare Liberum); Montesquieu, John Locke, Marx, enz. waar hij interesse in begint te krijgen terwijl hij opgroeit. Deze zijn wel heel ver gegrepen voor een tiener van die leeftijd volgens mij, zowel in Syrië als hier. Ampe beschrijft de boeken die Aylan leest en andere zaken zeer uitgebreid, maar ze breekt het verhaal ermee, waardoor het boek niet echt vooruitgaat en nogal ‘drammerig’ wordt. De schrijfster wil als het ware haar lezers overtuigen van haar liberale waarden.

Uit de non-fictie, informatieve delen kan je wel veel leren. Er wordt vrij diep ingegaan op de thema’s die erin voorkomen. Er wordt dieper ingegaan op de werking van de Belgische politiek, meer specifiek in Brussel. Naast de democratische en economische stellingen die in het boek voorkomen, komt er ook heel wat symboliek in voor. De naam Aylan verwijst al naar het jongetje dat in 2015 op een Turks strand aanspoelde. De onbereikbare liefde van Aylan heet Helena, de mooiste godin uit de Griekse overlevering. Aylan verwijst ook naar haar als zijn witte koningin die hij in de symbolisch belangrijke stad Palmyra het eerst zal tegenkomen. En zo zitten er nog wel een aantal referenties in die van een brede belangstelling getuigen.

Voor het effect van het liefdesverhaal waarin Aylan later een hoofdrol gaat spelen, komen er wat te veel toevalligheden aan bod in het boek. Aylan ontmoet in deel 2 op een toeristenreis twee Europese vrouwen, waarvan hij er één als galante ridder redt als er een ongeval plaats vindt, en een ander waarop hij op dat moment direct verliefd wordt, die uit België blijken te komen. Toevallig vindt hij nog later bij Sayenna, de onbekende kennis van zijn ondertussen gestorven vader, een ‘geheim’ dat hem ook naar België leidt, en waar hij dankzij zijn oom Asir zelfs nog een opleiding kan volgen. Als IS de plak gaat zwaaien in Syrië, neemt hij de stap op een verblijfsvergunning in België aan te vragen.

Dit boek is een wat wankel debuut maar de schrijfster heeft wel de juiste thema’s en levensvragen te pakken. Rome is ook niet in één dag gebouwd, en er leiden vele wegen naar. Hopelijk laat ze zich hierdoor niet ontmoedigen.