Diepmenselijk en heftig verhaal uit de Syrische oorlog

Aeham Ahmad is in 2014 beroemd geworden dankzij foto’s en YouTube-filmpjes die de wereld rond gingen: met hemzelf aan een piano al spelend en zingend met zijn vrienden of een kinderkoor, op de totaal verwoeste straten van Yarmouk. Yarmouk is een buitenwijk van Damascus en een thuis voor Palestijnse vluchtelingen en kinderen van Palestijnse vluchtelingen zoals hemzelf in Syrië. Zo bracht hij wat afwisseling en een hoopvolle noot in het eentonige leven waarin de door het Syrische leger afgesloten wijk zich bevond, en waar mensen amper iets te eten hadden om hun honger mee te stillen. Zijn voorbeeld van levenslust en doorzettingsvermogen verdient alle lof.

In het begin vertelt hij over zijn kinderjaren. Zijn vader is een blinde meubelmaker, zijn moeder lerares. Vooral die eerste combinatie doet wat vreemd aan, toch wordt dit zeer plausibel uitgelegd. Aeham begeleidt bijna altijd zijn vader door de nauwe steegjes van hun wijk als klein jongetje. Hij leert piano spelen aan het conservatorium als enig kind uit een arme wijk. Tussen de vele kinderen uit rijke gezinnen moet hij hier extra zijn best voor doen. Dankzij zijn talent en hard werken gaat hij echter vooruit en wordt zijn passie verder aangewakkerd. Als hij ouder wordt, gaat zijn vader instrumenten maken en doen ze samen een instrumentenwinkel open. Aeham geeft in de winkel muziekles aan de kinderen uit de wijk.

Aeham’s leven verandert ook door zijn huwelijk met de Palestijnse Tahani en de geboorte van zijn eerste zoontje. Ze hebben een vrij gelukkig leven, totdat in 2011 de Arabische lente uitbreekt en verschillende Arabische regimes de wacht worden aangezegd. Eerst kijken de Palestijnse vluchtelingen in Yarmouk de kat uit de boom maar als ze als pasmunt worden gebruikt door het Syrische regime dat de aandacht wil vestigen op hun vijand Israël, keren zij zich ook tegen de Syrische autoriteiten als reactie. De burgers van Yarmouk worden eerst afgesloten door het Syrische leger, daarna krijgen zij zowel verschillende rebellengroepen als IS op hun dak. Ze hebben geen stroom meer, geen brood, geen rijst en amper water. Door veel creativiteit en handelsgeest proberen de achtergebleven burgers, waaronder Aeham, er nog het beste van te maken.

Als de piano van Aeham uiteindelijk wordt verbrand door IS, moet hij vluchten om zichzelf in veiligheid te brengen, cynisch genoeg deels omdat hij al zo bekend geworden was in het buitenland: via Turkije wordt hij overgezet naar Europa en dan gaat het via de Balkan-route en Oostenrijk naar Duitsland. De reis is te gevaarlijk om met zijn gezin te doen. Eenmaal aangekomen in Duitsland, mist hij zijn familie en vooral zijn vrouw en kinderen echter verschrikkelijk, en wil hij deze maar al te graag laten overkomen. In Duitsland kan hij wel terug voor zijn gezin zorgen als professioneel muzikant wat hem toch voldoening schenkt. De schaduwen van zijn opgelopen trauma’s zullen hem echter blijvend achtervolgen en zal hij nooit van zich af kunnen werpen. De roep om dit verhaal te vertellen, wordt daardoor duidelijk.

Hoe beoordeel je een boek dat zulke emoties losweekt? Dat de tragiek van een wereldconflict van vandaag zo goed weergeeft? Uiteraard is het boek ook schatplichtig aan de Duitse auteurs Sandra Hetzl en Ariel Hauptmeier die Aeham Ahmad’s persoonlijke en uiterst emotioneel verhaal tot een persoonlijk en levendig boek kneedden. In dit geval waren zij een onmisbare schakel tussen de pianist en de lezer van dit boek. De vertalers naar het Nederlands, Ralph Aarnout en Jantsje Post hebben zeker ook hun bijdrage daaraan geleverd. Ahmad’s verhaal gaat over welke rol zijn muziek had tijdens de oorlog, de hoop en de levenskracht die hier uit voortvloeiden en hoe hij er is weggeraakt, maar ook over de heimwee naar zijn land en familie, en de ontelbaren die daar zijn achtergebleven.