Syrische Anne Frank brengt lichtje van hoop

Een boek over de Syrische oorlog door de ogen van een 7-jarig meisje: dat is Hallo Wereld van Bana Alabed. Ze heeft een eenvoudige boodschap: ze wil vrede voor haar en de andere Syrische kinderen. Bana Alabed begon te twitteren tijdens de oorlog in Syrië vanaf dat ze de woorden ervoor in het Engels leerde via haar moeder. Haar tweets werden net zoals de muziek van Aeman Ahmad, de ‘Pianist van Yarmouk’, opgevangen door de wereld. De schrijfster wilde het uitschreeuwen dat de wereld de burgers in Syrië moest komen helpen door de oorlog te stoppen. Zo stuurde ze onder andere een tweet naar Hillary Clinton: “Hi @hillaryclinton my name is Bana I’m 7 years old girl in Aleppo, can you #standwithAleppo children please?” Zoals we allemaal weten, is dit nog steeds niet gelukt. Bana werd ook geïnspireerd door de populaire (jeugd)boekenschrijfster J.K. Rowling. Een blurb van haar siert de cover, waarin Rowling de aandacht vestigt op de verschrikkelijke oorlogsjaren waarin dit meisje is opgegroeid. Het motto van het boek komt uit het dagboek van Anne Frank, Het achterhuis, ook een jonge tiener die een verschrikkelijke oorlog meemaakte, en dit net aan het einde niet overleefde. Dit kan in het Nederlandse taalgebied niet anders dan een gevoelige snaar raken.

Het boek werd oorspronkelijk in de VS uitgebracht, en de Amerikaanse redacteur, Christine Pride, en Bana’s moeder begeleidden het schrijfproces van de jonge auteur. Dankzij een goede redactie en een goede Nederlandse vertaling van Marjet Schumacher komt Bana’s schrijfwerk helder over, en wordt de invloed van bommen en gevechten op de alledaagse zaken waar een 7-jarig meisje mee bezig is, in het eerste deel toch nog, in de vorm van een dagboek beschreven. In de volgende delen zijn er geen alledaagse zaken waarmee kleine meisjes normaal gezien bezig horen te zijn, meer te bespeuren. De dagboekstukken van Bana worden afgewisseld door deeltjes geschreven door Bana’s moeder, zodat je de belevenissen door kinderogen bekeken, ook kan vergelijken met hoe een volwassene die heeft beleefd. De liefde, de zorg en de angst voor haar kinderen en haar man, die alles betekenen voor haar, komen daarin schrijnend en ontroerend naar boven. In het laatste deel is dit wat primeert: haar gezin in veiligheid brengen en op een andere plek, in Turkije in dit geval, een leven met betere vooruitzichten voor henzelf en hun kinderen kunnen opbouwen. De moeder brengt onverwacht tijdens de oorlog nog een derde kind ter wereld hoewel de zwangerschap en de geboorte beide ouders nog meer zorgen en angst brengen.

Het gezin van Bana moet zien te overleven in een wereld vol bommen, gevechten en honger als hun deel van de stad Aleppo, het oosten, afgesloten wordt door het regime omdat het zo de rebellen van het Vrij Syrisch Leger bekampt. De burgers zijn pasmunt geworden tussen de strijdende partijen. Uiteindelijk worden er bussen voorzien om een doorgang te bieden aan de wanhopige burgers uit Oost-Aleppo tijdens een onderhandeld staakt-het-vuren. Voortdurend vertelt Bana over de bommen, vernielde straten en parken, ineenstortende gebouwen met veel slachtoffers tot gevolg, en gevechten tussen het regime en de opstandelingen. De foto’s in het boek getuigen ook van een volledig vernietigde stad.

Door de ‘kindertaal’, die nochtans en jammer genoeg, zeer volwassen klinkt, en de afwisseling in perspectief is het boek in feite geschikt om stukken uit te lezen samen met jongeren van die zelfde leeftijd en ietsje ouder, om hen kennis te laten maken met de – weliswaar verschrikkelijke – ervaringen van leeftijdsgenoten uit oorlogsgebieden en de redenen waarom er momenteel zoveel vluchtelingen uit Syrië, Irak en andere landen uit het Midden-Oosten naar het westen komen. Uiteraard mits een goede begeleiding om deze gebeurtenissen in een juist kader te plaatsen.

Het blijft een afweging die je als lezer zelf moet maken, om zo dicht bij een oorlog te willen komen, maar dit is opnieuw een persoonlijke getuigenis die dit doet, die op je netvlies gebrand blijft en hierdoor veel meer kan betekenen dan de dagelijkse afstompende beelden uit het journaal. De hoop en de moed van de jonge auteur brengen tegelijkertijd wat licht in die onmenselijke duisternis.