Prachtig psychologisch en donker verhaal met zwier verteld

Met Coniferen brengt Max Temmerman (1975) na verschillende dichtbundels te hebben geschreven zijn debuutroman uit. Voor zijn dichtbundels won hij al verschillende prijzen: in 2012 werd zijn debuutbundel Vaderland genomineerd voor de C. Buddingh-prijs. Zijn tweede bundel Bijna een Amerika kaapte de Herman de Coninck-Publieksprijs weg en werd genomineerd voor de Jo Peeters Poëzieprijs 2014. Naast zijn werk als dichter en auteur heeft Temmerman overigens gewerkt voor Antwerpen Boekenstad en werkt hij nu als chef van een Antwerps Cultureel Centrum.

Coniferen is een 'roman noir' geworden, in de traditie van de verhalen van de Belgische misdaadauteur Georges Simenon over zijn wereldberoemde commissaris Maigret. Het boek is van een subtiele spanning voorzien die doorheen het boek slim wordt opgevoerd. Naar het einde toe wil je steeds meer weten wat de verteller, de hoofdpersoon in het verhaal, nog aan geheimen te onthullen heeft. Het is het verhaal over het leven van die verteller en zijn zus Marianne, hoe ze als kind samen opgroeiden, plots hun ouders verliezen als ze beiden nog erg jong zijn en ze met elkaar verder moeten. Tante Oui-Oui brengt hen nog wel even op het juiste pad maar van dan af moeten ze het wel zelf uitzoeken.

Marianne is net meerderjarig en wordt de voogd van haar jongere broer. Zij studeert snel af en gaat in de thuisverpleging. De verteller gaat nog enkele jaren naar school en neemt een bijbaantje aan als babysitter waarmee hij snel geld probeert bij te verdienen. Zijn babysit-techniek is stiekem niet veel waard: hij laat de kinderen rustig tv-kijken of spelletjes spelen, stuurt ze op een bepaald uur naar hun bed en duikt als hevig lezer ondertussen onder in allerlei dikke boeken. Hij is een eenzelvig kind en creëert daarom zijn eigen wereld. Het snel volwassen moeten worden en het verlies van hun ouders wekt een andere, hevigere reactie op bij Marianne: ze begint allerlei mannen rondom zich te zien die het volgens haar allemaal, als in één groot complot – hoe actueel kan een boek zijn – op haar gemunt hebben.

‘Ze. Onaangekondigd verschenen ze. Ze markeerden de dag grijnslachend en ze waren niet van plan snel weer weg te gaan.’

‘Ze toonden zich voor het eerst aan haar op het muurtje dat naast het tuinhuis door liep tot helemaal achteraan bij de coniferen.'

Marianne ontwikkelt een hevige paranoia die haar hele leven zal bepalen. Bij een eerste aanval brengt tante Oui-Oui nog even uitkomst, maar daarna staat de verteller er alleen voor om zijn zus te redden telkens als haar aanvallen terugkomen. Tijdens haar lucide momenten gooit Marianne zich op haar werk en op het dwangmatig poetsen van haar huis. Overigens met een stille wenk naar een van de eigen dichtbundels van de auteur als hij deze fobie betitelt als ‘Huishoudkunde’. Er doet zich een keerpunt voor in het verhaal als de verteller ouder wordt en voor een onderbreking naar de VS vertrekt en Marianne een man leert kennen. Ook al kan Marianne zich vanaf dan een leven in luxe permitteren, zullen de demonen haar echter nooit verlaten.

De zinnen van Temmerman meanderen zwierig doorheen het boek en brengen een eerder zwaarmoedig verhaal tot leven dat in het teken staat van verlies, waanzin, achterdocht, plotse rijkdom en de daarbij horende jaloezie. Toch is het niet zo dat het boek zwaar om lezen is dankzij de poëtische en sfeervolle taal. Steeds keert de verteller terug naar het heden van waaruit hij in verschillende etappes – grotendeels maar niet helemaal chronologisch – zijn verleden uit de doeken doet. Zo word je meegezogen in een donker psychologisch verhaal met een verrassend einde waardoor je als lezer toch even verbijsterd achterblijft.