Verrassend en verwarrend boek

De gewichtlozen, Valeria Luiselli's eerste roman, is een raadselachtig wat magisch boek dat niet makkelijk te vatten is. Het is zo'n boek dat je niet helemaal kan begrijpen, en dat je beter ook niet probeert te doen.

De introductie doet geloven dat het gaat over een Mexicaanse schrijfster die met man en kinderen in New York woont. De schrijfster springt van de ene verhaallijn naar de andere, dit is weer zo'n boek waarin je korte stukjes leest en niet direct weet in welk perspectief je weer zit. Naast het leven van de schrijfster volgen we daarnaast:
- haar eigen leven als bohémien pas werkende vertaalster-redactrice op het moment dat ze in het leven van de Mexicaanse auteur en diplomaat Gilberto Owen duikt om hem te kunnen vertalen en op de markt te brengen, die bijna een eeuw eerder in dezelfde stad woonde en werkte;
- een man die naar Philadelphia is verhuisd nadat hij is gescheiden van zijn Columbiaanse vrouw die in New York is blijven wonen, samen met hun kinderen; zijn ex-vrouw is een 'rancuneuze dichteres' geworden;
- en Gilberto Owen zelf die over zijn leven in New York vertelt waarin vooral het 'spanjooltje' Federico (versta: García Lorca) en o.a. een niet nader genoemde Dalí voorkomen.

Je weet dikwijls niet wat er binnen de roman werkelijkheid, fantasie, roes of droom is. De schrijfster zie je in het eerste deel terugkomen als moeder-echtgenote en als jonge alleenstaande vertaalster, maar weliswaar in aparte perspectieven; dit perspectief wordt als het ware opnieuw beleefd in het boek dat de volwassen schrijfster aan het schrijven is over haar eigen jongere leven. De echtgenoot van de Columbiaanse vrouw en Gilberto Owen hebben ook gemeenschappelijke machistische trekken. Alles begint naderhand in elkaar over te lopen, zeker ook in het laatste deel waarin Gilberto verschillende keren 'sterft', en zijn 'gewicht' meer en meer verliest. Grip op het echte leven hebben, is voor Gilberto niet meer van toepassing. En wie is wie geworden? De verschillende personages dwalen als lege gewichtloze zielen rond in de New Yorkse metro. De levens van de Mexicaanse schrijfster en Gilberto Owen lopen na verloop van tijd ook veel meer in elkaar over dan eerst verwacht.

Hoewel moeilijk te vatten, kan je zeker zeggen dat de inhoud verrassend en origineel is, heel speciaal in ieder geval. De structuur werkt niet echt als een stuwend plot, het zijn eerder puzzelstukjes van levens die in elkaar geschoven worden. Het boek is zeker een stilistisch kunstwerk. Wat er zich afspeelt tussen de jonge schrijfster en haar hoofdredacteur White, is best humoristisch voor wat het boekenvak zelf betreft. Het verhaal voelt om en om echt en onecht, waardoor je als lezer echter vaste grond onder je voeten verliest. Je moet ervaren genoeg zijn om je dan aan boord te blijven vast houden, en ook in zijn voor dit soort experimenten. Voor mij werkte dit boek zowel verrassend als verwarrend. Mijn gevoel toen ik dit boek dicht sloeg, was dus erg gemengd.