Een brokje geschiedenis dat net te licht weegt
Een niet alledaags verhaal markeert de 12,5e verjaardag van uitgeverij De Brouwerij, dat tegelijkertijd hun 100ste publicatie is. In plaats van Vikingen die de wereld veroveren tussen de 8e en de 11e eeuw gaat het in De reizen van Ólafur Egilsson over de omgekeerde richting. Namelijk over de ‘Barbarijse’ piraterij uit de 17e eeuw die tot het hoge Noorden doordrong, tot in IJsland toe.
In 1627 wordt een IJslands dorp, met name Heimaey (een van de Westmaneilanden), aangevallen door drie piratenschepen die uit Algiers komen. Algiers is in die tijd een belangrijke koopvaardijstad, met een haven waar kapers aanlegden na hun rooftochten over de Middellandse Zee en slaven mee naar toe terugbrachten om te verkopen. Bij die aanval doodden ze tientallen eenvoudige dorpelingen en namen ze ongeveer 250 mensen gevangen. Samen met de gevangenen van de zuidelijkere gelegen Oostfjorden brachten ze 400 mannen, vrouwen en kinderen bijeen op hun schepen.
De reden dat we dit zo exact weten, is omdat onder de bijeen gedreven dorpelingen ook dominee ‘eerwaarde’ Ólafur Egilsson zich samen met zijn gezin bevond. Nadat hij in Algiers was aangekomen en daar van de ene koopman naar de andere werd gestuurd, kreeg hij een vrijbrief om in Denemarken de Deense koning om losgeld te vragen, om zijn eigen gezin (en bij uitbreiding alle IJslandse slaven) vrij te krijgen.
Hierdoor maakte hij voor een eenvoudige IJslandse dominee een zware reis per schip over de Middellandse Zee, langs Italië via Duitsland en Nederland naar Denemarken. Bij terugkomst op IJsland werd hij waarschijnlijk door zijn chef, een IJslandse bisschop, gevraagd om zijn reiservaringen op schrift te stellen. Het manuscript dat zo is ontstaan, werd al in 1741 gepubliceerd in het Deens, de toenmalige officiële taal van de Deense ‘kolonie’. Twee eeuwen later in 1969 werd het in het IJslands onder de titel Reisubók séra Ólafs Egilssonar uitgebracht, en in 2008 volgde de eerste Engelse editie, vertaald door Karl Smári Hreinsson en Adam Nichols. De Nederlandse schrijver en vertaler Joris van Os stond ten slotte dit jaar in voor de Nederlandse vertaling.
De avonturen van Egilsson zelf maken net iets meer dan de helft uit van deze weliswaar mooi uitgevoerde uitgave, die daardoor echter inboet aan inhoud die er echt toe doet. Uiteraard is historische en bibliografische omkadering belangrijk bij zulke tekst, maar het verhaal blijft door de verschillende delen (een voorwoord, proloog, epiloog én nawoord, evenals de bijhorende voetnoten om alle achtergrondinformatie te verschaffen) eerder academisch en afstandelijk. De opgenomen originele illustraties maken gelukkig wat goed.
Echt meeleven met de IJslandse 17e-eeuwers die dit waargebeurde verhaal meemaakten, is en blijft moeilijk omdat de stijl van Egilsson heel zakelijk en wetenschappelijk is. Dat maakt het narratief minder interessant voor de 21e-eeuwse lezer. Het is wél een goede keuze van de vertaler om de specifieke stijl van Egilsson niet op te poetsen, om zo de oorspronkelijkheid te benadrukken. Egilsson was een goed opgeleide dominee, maar zijn manuscript toont hiaten in zijn geografische kennis buiten IJsland en Denemarken – wat logisch was voor zijn tijd.
Ook herbergt het verhaal enkele raadsels die niet goed zijn overgeleverd, al dan niet door latere kopiisten. Hij geeft onder andere interessante ooggetuigenverslagen van een paar Italiaanse steden en het Nederlandse Enkhuizen en Vlieland mee. Je kan echter niet om de talrijke verbeteringen en aanvullingen heen en dat maakt het soms moeilijk om de beschreven observaties juist te plaatsen.
De link met Nederland gaat trouwens verder, omdat een deel van de kapers waarschijnlijk uit de toenmalige Verenigde Nederlanden afkomstig waren. Deze waren namelijk niet meer nodig in de oorlog tegen de Spanjaarden in de Tachtigjarige Oorlog, maar bleven daarop als een soort huurlingen schepen kapen. Ze vestigden zich aan de Noord-Afrikaanse kusten, waar ze zich eveneens tot de islam bekeerden. Dit klinkt ons, in het licht van de huidige oorlog in Syrië en hun bekeerde en geradicaliseerde strijders, bijna bekend in de oren.
Het reisverhaal van dominee Egilsson is op heel wat vlakken zeker leerzaam. Ten opzichte van de wereldwijde geschiedenis weegt een verhaal van enkele honderden gevangen genomen IJslandse slaven uiteraard niet erg zwaar, en is dit vrij onbekende verhaal echt geen klassieker uit de ‘wereld’literatuur te noemen. De reizen van Ólafur Egilsson brengt ons wederom wel bij dat de strijd om macht en geld van alle eeuwen is.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
