Herkenbare ironische boodschap, archaïsche stripkunst
De verhalen met Tom Poes en heer Olivier B. Bommel, creaties van wijlen schrijver en tekenaar Marten Toonder (1912-2005) zijn al lange tijd razend bekend in Nederland. Toonder stichtte tijdens zijn leven zijn eigen Toonder Studio’s, dat eerst gericht was op stripverhalen maar later ook actief werd in reclame en tekenfilms. Het verhaal van De unistand zag het daglicht in 1979, vier jaar na het referendum van het Verenigd Koninkrijk in 1975 over toetreding tot de EU. Toonder woonde sinds 1964 in Ierland en de Ierse media volgden dit waarschijnlijk met argusogen, waardoor Toonder de actualiteit weleens (zoals vaker) in dit verhaal zou hebben kunnen verwerkt. Dat betoogt auteur en journalist Joris Luyendijk tenminste in het voorwoord van de opnieuw uitgegeven Unistand, nu in Brexit-editie.
In het boek brengt Toonder de Verenigde Volkeren ten tonele, ook wel de ‘uni’ genoemd. Toonder noemde de uni in dit verhaal een internationaal instituut dat wereldwijd streeft naar geluk en gelijkheid. Dit verzandt echter in geruzie en heel wat misverstanden, in een soort cartooneske intrige die strips zo eigen zijn en uiteindelijk altijd uitkomen. Uitgerekend ergens in de buurt van Rommeldam waar heer Bommel en Tom Poes wonen, wordt er een nieuw flatgebouw neergepoot als zetel van deze nieuwe organisatie, waar twee experts naartoe worden gestuurd om zich te buigen over de wereldvrede. Die twee geleerden ‘Soesdoezel’ en ‘Duttukker’ doen hun naam alle eer aan, en zetten heel het gedoe om de volkeren dichter bij elkaar te brengen op een laag pitje, zoals hun bazen eigenlijk wel verwacht hadden. Schattige beren die op zich niets slechts van plan zijn en als pionnen alles gewoon jarenlang op hun beloop laten. Ware het niet dat er ook een of andere figuur rondloopt die er garen tracht uit te spinnen.
Het verhaal kan inderdaad beschouwd worden als een Britse karikatuur van de oprichting van de EU. De opstand die er in Rommeldam van komt, kan zeker vergeleken worden met de Brexit-campagne en het daaropvolgende referendum dat in 2016 plaatsvond. De systematiek en machtsverhoudingen zijn echter exemplarisch voor allerlei regionale pogingen tot een centralere unie die op globale schaal uitdagingen probeert aan te gaan ten voordele van de betrokken landen, en die uiteindelijk rekening moeten houden met bestaande krachtverhoudingen (zoals bv. de Afrikaanse Unie). En daarin zijn dan ook weer parallellen te trekken met de figuren uit dit verhaal van Toonder.
Een Brexit-embleem op deze Unistand-editie plakken lijkt daardoor wat vergezocht, en niet-kenners van Bommel en de zijnen zouden door de aanbevelingen van iemand als Luyendijk weleens verkeerde verwachtingen kunnen gaan koesteren. Die nieuwe lezers moeten dan ook nog eens aan de humor en het archaïsche Nederlands van ‘Heren van stand’ wennen uit de vorige decennia, die niet altijd meer overeenkomen met de nieuwe generatie strips en graphic novels.
Toonder mag dan met zijn tekeningen en personages wel een heel nieuw ironisch universum hebben gecreëerd voor verschillende generaties Nederlanders in de NRC, aan het volume tekst dat zijn tekeningen nodig hebben merk je dat deze uiteraard grappige cartoons geen verhaal op zichzelf uitmaken. En dat is wennen, want bij vele andere illustratoren is dat tegenwoordig dikwijls wel zo –waarbij er veel minder tekst nodig is om een samenhangend verhaal mee te maken. Tom Poes en heer Ollie B. Bommel zijn van andere tijden en brengen in de Unistand een herkenbare boodschap voor volwassenen, maar de stijl van Toonder is niet universeel en zal niet klikken met elke nieuwe lezer uit jongere generaties.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
