Liefde en actualiteit in insta-verzen

De Canadese Rupi Kaur (1992) heeft iets zeldzaams bereikt voor een dichter: wereldwijde populariteit door haar verzen te delen via Instagram. Er is een nieuwe generatie van ‘Instapoets’ opgestaan, waarvan zij een bekend icoon is geworden. Haar debuutbundel Melk en honing (2014) ging – tot nu toe – 3 miljoen keer over de toonbank en haar aantal volgers op Instagram houdt diezelfde trend: 3,1 miljoen op het moment van dit schrijven. Maar ook kritiek is al haar deel geweest, hoge bomen vangen altijd veel wind. Haar korte gedichten zouden soms over-gesimplificeerd en te oppervlakkig zijn net vanwege hun brede toegankelijkheid. Is dat ook de indruk van deze tweede bundel die verscheen in oktober 2017 en die in september dit jaar in een Nederlandse vertaling van Anke ten Doeschate uit kwam?

Haar tweede bundel wisselt af tussen heel korte verzen en langere, verhalende gedichten die thema’s behandelen als liefde in al haar vormen, maar ook de actualiteit kruipt haar gedichten in. Migratie, misbruik, feminisme, zelfontplooiing worden ditmaal ook als thema’s in haar gedichten meegenomen. Haar bundel wordt verdeeld in vijf hoofdstukken: Verwelken, Vallen, Aarden, Ontkiemen en Opbloeien, die losweg de vijf fasen van liefdesverdriet beschrijven. Lusteloosheid en hartzeer komen er in naar boven:

Je ging weg
en ik wilde je nog steeds
ook al verdiende ik iemand
die wel wilde blijven

Ik huil niet
omdat ik ongelukkig ben
ik huil omdat ik alles heb
en toch ongelukkig ben

Deze korte verzen hebben inderdaad wel wat weg van ‘vroege’ levenswijsheden die vrij voorspelbaar zijn, tegelijkertijd kunnen deze woorden een troost bieden aan een grote groep lezers/volgers voor wie  deze problemen herkenbaar zijn, gedeelde pijn is halve pijn.

Kaur werd ook geraakt door de actualiteit in de VS, en schreef zo ook over de politieke implicaties van migratie.

Deze boot is niet sterk genoeg
om zoveel verdriet naar een kust te dragen
wat doet het er ook toe zegt ze
als verdrinken makkelijker is dan blijven

Haar meest persoonlijke gedichten over de heimwee van haar moeder naar haar plaats van afkomst, de Indische Punjab-provincie, zijn in feite bij de mooiste waarin de nostalgie haar weg vindt in een zoektocht naar 'buitenlandse films en in de supermarkt tussen de buitenlandse producten'.

In een aantal ontroerende gedichten omschrijft ze heel doorvoeld de schuld die ze voelt ten aanzien van de opofferingen van haar ouders en haar wens om hun culturele geschiedenis te ontdekken, om “de gesloten envelop van hun stilzwijgen open te snijden”.  Haar identiteit komt echter niet enkel voort uit een focus op het verdriet, maar transformeert ook tot een zekere trots want “het is een zegen/om de kleur van de aarde” te zijn. Kaur wil een meer diverse vertegenwoordiging in de literatuur en in haar eigen stijl eist ze haar plaats op, “zo assertief / zo luid als nodig  / om gehoord te worden”.

De tekeningen of doodles die ze zelf maakt om haar gedichten te vergezellen, laten soms maar weinig vrijheid aan de lezer over om er zelf beelden bij te denken en zijn bij momenten in feite te suggestief en overbodig.

Een verzameling gedichten over groei en helen, over waar je vandaan komt en over een thuis vinden in jezelf: die beschrijving klopt wel. Kaur heeft weer een gevoelige snaar geraakt die velen zal beroeren.