Boeiende en leerrijke debuutroman over een urgente zoektocht
In Half leven neemt deze in Genk opgegroeide Nederlands-Marokkaanse auteur ons mee in de verhalen van drie generaties vrouwen waar ook de Marokkaanse geschiedenis doorheen schemert. Het verhaal van grootmoeder Fatna is het meest uitgewerkt en de rode draad doorheen het boek. Zij groeit in de jaren 1950 op in een armoedig gezin in een klein dorp waar ze al als jong meisje hard moet meewerken in het huishouden. Totdat ze wordt uitgehuwelijkt, heeft ze het nog vrij gelukkig met haar zusjes. Je hart breekt als je leest over het grote trauma en het harde leven dat ze meemaakt. Door een gelukkig toeval wordt ze opgenomen in het huis van een meer wereldse progressieve Marokkaanse vrouw die een rol opneemt in het verzet tegen de Franse bezetter van die tijd, die als voorbeeld dient voor Fatna. Fatna’s leven breekt dan open vanaf het moment dat ze gezien wordt als een kokkin waarvoor velen van heinde en verre komen om van haar hemelse gerechten te proeven. Pas dan voelt ze zich ook gezien als vrouw, en zal ze ook durven spreken en uit haar eigen opgelegde zwijgen losbreken.
Het verhaal van Fatna wordt niet chronologisch verteld. En tussen de fragmenten over Fatna’s leven lees je de brieven die haar dochter Hamouda schrijft vanuit Nederland waar ze dankzij haar geëmigreerde ouders opgroeide, naar haar grote Marokkaanse liefde. Als derde verhaallijn heb je de essays van kleindochter Shams die geboren is in Nederland. De verschillen tussen de drie vrouwen zijn groot op cultureel vlak en qua opleidingsniveau, en tegelijkertijd zijn ze met elkaar verbonden door de pijn die van generatie op generatie werd doorgegeven en het leed dat ze alle drie dragen. Shams heeft Geschiedenis gestudeerd en gaat in haar essays op zoek naar de leegte die in haar zit, en probeert die te begrijpen. Tegelijkertijd graaft ze naar de geschiedenis van haar familie, hoewel de lezer meer weet over het leven van haar grootmoeder dan zij ooit kan weten. Zowel de fictie als de non-fictie zijn op zich onvoldoende om haar doel te bereiken hoewel ze de gave van het woord en een scherpe pen heeft.
Er zitten vele lagen in dit boek. De geschiedenis van Marokko is een voorbeeld van kolonisatie, verzet en dekolonisatie. Er wordt weleens gezegd en geschreven dat in Marokko de dekolonisatie van het land tegenover de Franse bezetter de metafoor is voor de dekolonisatie van de vrouw tegenover het heersende patriarchaat, de vrouw die onderdanig moet zijn aan haar man. Aya Sabi wou met dit boek een gemengd beeld brengen van verschillende vrouwen die allemaal een bepaalde evolutie hebben doorgemaakt, en wou hiermee het cliché van de stille, onderdanige vrouw bijstellen zonder deze problematiek te onderbelichten, waarin ze zeker is gelukt. Ook het beeld van de “heel luide” vrouw en als “minister van binnenlandse zaken”, een gezegde uit Marrakech, is in feite een soort cliché.
Verschillende complexe thema’s worden in het boek aangehaald waarvan sommige weliswaar beter worden uitgewerkt dan andere. Die thema’s zijn niet typisch voor een zogenoemde “migratieroman” maar herkenbaar voor zovelen onder ons: de zoektocht naar onszelf, de pijn die kan doorgegeven worden van een (groot)moeder naar de volgende generaties, de psychologische inslag, enz. De gehele roman is gekruid met prachtige metaforen, fragmenten en zinnen. Niet alleen dat, ook de gerechten die Fatna met haar handen ineen tovert en de bijhorende geuren uit haar keuken zijn de moeite waard om volledig in je op te nemen.
Als de verhalen van de dochter en van de kleindochter verder waren uitgewerkt, hadden we waarschijnlijk nog steeds een prachtig familieverhaal gekregen van minsten 800 pagina’s. De verhaallijn van Fatna mag dan wel de spannendste zijn, de combinatie met de andere levens beschreven in de andere stijlen en genres maken in mijn ogen het boek boeiender, origineler en leerrijker, en heeft me zeer zeker aandachtiger gemaakt en meer doen nadenken dan een volledig uitgesponnen uitwerking van de drie beschreven levens. De tijd die voor dergelijke uitwerking meestal nodig is heeft het hier waarschijnlijk afgelegd tegen de urgentie van de zoektocht van deze jonge talentvolle schrijfster. Hopelijk krijgen we nog veel moaois te lezen van Aya Sabi!
Met dank aan de leesclub van Karakter Collectief (theatergezelschap Merksem)
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
