Over de hoofden van de gewone man en vrouw?
Philipp Blom (1970) is een Duitse historicus en filosoof, en heeft via zijn Nederlandse moeder ook een band met Nederland. Hij schrijft voor verschillende bekende kranten waaronder The Independent, The Times Literary Supplement, Die Zeit, Frankfurter Allgemeine Zeitung en Vrij Nederland. In 2019 kreeg hij een eredoctoraat aan de Universiteit van Groningen. In zijn boek uit 2017, Wat op het spel staat, doet hij een beroep op de lezer om actief na te denken over de gevolgen van klimaatverandering en digitalisering, en om van het economisch model – uitsluitend gericht op groei – afscheid te nemen.
In zijn essay Het grote wereldtoneel. Over de kracht van verbeelding in crisistijd, dat hij schreef op aanvraag van de Salzburger Festspiele, gaat hij verder over deze thema’s. Er zijn meerdere essays in korte tijd verschenen naar aanleiding van de corona-epidemie, alleen was die nog niet helemaal tot in Europa doorgedrongen toen Blom dit essay schreef. Speciaal voor de Nederlandse vertaling voegde hij een hoofdstuk toe waarin hij dit extra kader nog toelicht, hoewel daar niet ver voor gezocht hoeft te worden. Zowel de klimaat- als de coronacrisis hebben volgens hem namelijk dezelfde oorzaak: de systematische destructieve en roofzuchtige impact van de mensheid op de planeet.
Blom brengt een scherp inzicht in onze tijd ten tafel en plaatst die in een historisch verband. Hij laat ons met andere ogen kijken naar wat er zich in deze tijd rondom ons afspeelt, door de woorden van denkers te gebruiken die leefden op kantelmomenten in de geschiedenis. Door hen als inspiratiebron te nemen, tracht hij ons op een zoektocht te zetten naar een nieuw verhaal, met nieuwe woorden en beelden om een transformatie mee te creëren.
Een van de denkers waar hij regelmatig naar teruggrijpt, is de Egyptenaar Chacherperreseneb, die rond 1800 voor Christus leefde – een tijd van rampen. Deze filosoof zocht ook naar woorden om zijn wereld te begrijpen en probeerde zich een nieuwe (betere) toekomst voor te stellen:
'Had ik maar
Onbekende uitdrukkingen
Vreemde uitspraken
Nieuwe woorden
Vrij van herhalingen
O, wist ik maar
Wat anderen niet weten
Wat nog niet is gezegd'
Hoe diep die behoefte aan nieuwe verhalen in feite gaat, toont Blom onder andere aan door verband te leggen tussen het vastlopen van de huidige verhalen en de plotse stijging in verhalen rond samenzweringen en complottheorieën. Daarover vertelt hij ook enkele persoonlijke anekdotes. Dat nieuwe verhaal moet volgens hem voldoende 'poëtische resonantie' hebben; dat moet ons, de samenleving, in onze kern raken en voeden. Daarvoor kijkt hij naar de kunst.
Hebben de gewone man en vrouw in de coulissen van dat wereldtoneel wel een boodschap aan dit essay, dat wel erg abstract blijft en bij wie dit werk toch ook vooral over de hoofden zal gaan? Al zijn juist zij slachtoffer van de verslechterde ecologische en sociale toestand in de maatschappij, en hebben zij het minst bijgedragen aan de klimaatcrisis? Dat vraagt de Belgische ex-politicus Jos Geysels, die het sociaaleconomische aspect en de belangrijke notie van klimaatrechtvaardigheid niet voldoende vertegenwoordigd ziet in dit essay, zich terecht af.
Over de vraag of de toon van dit essay niet te doemdenkend is, verschillen de meningen blijkbaar. Optimistisch is het essay in ieder geval zeker niet. Maar Blom gaat met de lezer samen op stap en bekijkt met hen de geleerde lessen uit de geschiedenis, zodat er een genuanceerde diepzinnige analyse voor hen ligt. De auteur komt uiteindelijk tot prachtige inzichten door verschillende bronnen samen te brengen, die over elkaar heen buitelen en allemaal op zichzelf in te kaderen zijn. Daarvoor alleen al is dit korte essay een sterke aanrader.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
