Over de hoofden van de gewone man en vrouw?
Philipp Blom (1970) is een Duitse historicus en filosoof, en heeft via zijn Nederlandse moeder ook een band met Nederland. Hij schrijft voor verschillende bekende kranten waaronder The Independent, The Times Literary Supplement, Die Zeit, Frankfurter Allgemeine Zeitung en Vrij Nederland. In 2019 kreeg hij een eredoctoraat aan de Universiteit van Groningen. In zijn boek uit 2017, Wat op het spel staat, doet hij een beroep op de lezer om actief na te denken over de gevolgen van klimaatverandering en digitalisering, en om van het economisch model – uitsluitend gericht op groei – afscheid te nemen.
In zijn essay Het grote wereldtoneel. Over de kracht van verbeelding in crisistijd, dat hij schreef op aanvraag van de Salzburger Festspiele, gaat hij verder over deze thema’s. Er zijn meerdere essays in korte tijd verschenen naar aanleiding van de corona-epidemie, alleen was die nog niet helemaal tot in Europa doorgedrongen toen Blom dit essay schreef. Speciaal voor de Nederlandse vertaling voegde hij een hoofdstuk toe waarin hij dit extra kader nog toelicht, hoewel daar niet ver voor gezocht hoeft te worden. Zowel de klimaat- als de coronacrisis hebben volgens hem namelijk dezelfde oorzaak: de systematische destructieve en roofzuchtige impact van de mensheid op de planeet.
Blom brengt een scherp inzicht in onze tijd ten tafel en plaatst die in een historisch verband. Hij laat ons met andere ogen kijken naar wat er zich in deze tijd rondom ons afspeelt, door de woorden van denkers te gebruiken die leefden op kantelmomenten in de geschiedenis. Door hen als inspiratiebron te nemen, tracht hij ons op een zoektocht te zetten naar een nieuw verhaal, met nieuwe woorden en beelden om een transformatie mee te creëren.
Een van de denkers waar hij regelmatig naar teruggrijpt, is de Egyptenaar Chacherperreseneb, die rond 1800 voor Christus leefde – een tijd van rampen. Deze filosoof zocht ook naar woorden om zijn wereld te begrijpen en probeerde zich een nieuwe (betere) toekomst voor te stellen:
'Had ik maar
Onbekende uitdrukkingen
Vreemde uitspraken
Nieuwe woorden
Vrij van herhalingen
O, wist ik maar
Wat anderen niet weten
Wat nog niet is gezegd'
Hoe diep die behoefte aan nieuwe verhalen in feite gaat, toont Blom onder andere aan door verband te leggen tussen het vastlopen van de huidige verhalen en de plotse stijging in verhalen rond samenzweringen en complottheorieën. Daarover vertelt hij ook enkele persoonlijke anekdotes. Dat nieuwe verhaal moet volgens hem voldoende 'poëtische resonantie' hebben; dat moet ons, de samenleving, in onze kern raken en voeden. Daarvoor kijkt hij naar de kunst.
Hebben de gewone man en vrouw in de coulissen van dat wereldtoneel wel een boodschap aan dit essay, dat wel erg abstract blijft en bij wie dit werk toch ook vooral over de hoofden zal gaan? Al zijn juist zij slachtoffer van de verslechterde ecologische en sociale toestand in de maatschappij, en hebben zij het minst bijgedragen aan de klimaatcrisis? Dat vraagt de Belgische ex-politicus Jos Geysels, die het sociaaleconomische aspect en de belangrijke notie van klimaatrechtvaardigheid niet voldoende vertegenwoordigd ziet in dit essay, zich terecht af.
Over de vraag of de toon van dit essay niet te doemdenkend is, verschillen de meningen blijkbaar. Optimistisch is het essay in ieder geval zeker niet. Maar Blom gaat met de lezer samen op stap en bekijkt met hen de geleerde lessen uit de geschiedenis, zodat er een genuanceerde diepzinnige analyse voor hen ligt. De auteur komt uiteindelijk tot prachtige inzichten door verschillende bronnen samen te brengen, die over elkaar heen buitelen en allemaal op zichzelf in te kaderen zijn. Daarvoor alleen al is dit korte essay een sterke aanrader.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
