Exquise tweetalige bundel
‘Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad
staan wetten in den weg en praktische bezwaren,
en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,
en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.’
Wie kent niet deze beroemde versregels van de auteur Willem Elsschot (1982-1960), pseudoniem voor Alfons De Ridder, uit zijn gedicht Het huwelijk? Tussen droom en daad is zelfs een bekende Vlaamse uitdrukking geworden. Nochtans is zijn prozawerk uiteindelijk beroemder geworden dan zijn gedichten. De hausse aan nieuwe uitgaven de laatste jaren brachten die poëzie van Elsschot ook terug onder de aandacht. De verzen die Elsschot wilde overleveren aan de volgende generaties, zijn meerdere keren gepubliceerd, o.a. in zijn Verzameld werk (eerste versie bij uitgeverij P.N. Van Kampen en Zoon in 1957). Uitgeverij Polis, sinds 2017 de nieuwe uitgever van Elsschots werk, verblijdt de hedendaagse Elsschot-liefhebber nu al met twee aparte werken met en rond de poëzie van Elsschot: dit jaar zag de bundel Het huwelijk / Le Mariage met zeventien verzen en een wervende vertaling ervan naar het Frans van Paul Claes het levenslicht. In 2017 kwam al in het kielzog van de nieuwe romanuitgaven de bundel Willem Elsschot. Dichter – Alle verzen verzameld en toegelicht uit, samengesteld door Koen Rymenants en Carl de Strycker, en in samenwerking met een select gezelschap van 25 scherpzinnige lezers die er commentaar bij leveren.
De stap naar de vertaling van de gedichten die in Het huwelijk / Le mariage zijn opgenomen, zou te danken zijn aan de francofiele Elsschot-liefhebber en schrijver Bart Van Loo, de ‘passeur’ van dienst, die Claes hiervoor overtuigd zou hebben, en die al een voorschot nam op de vertaling van het beroemde gedicht Het huwelijk in een van zijn eigen publicaties1. Uiteraard is Paul Claes de vakman als het op poëzie vertalen aankomt: de poëzie van Arthur Rimbaud, Stéphane Mallarmé, T.S. Eliot en Guido Gezelle ging al door zijn handen om van een vertaling te worden voorzien. Ook de vertaling van deze verzen getuigen van zijn vakkunst en zo kan je de geselecteerde gedichten nu naast elkaar in de twee talen bewonderen.
‘Il ne l’abattit point, car du rêve au réel
on se heurte à des lois et des tracas pratiques,
et à cette langueur que personne n’explique
et qui vient chaque soir au chevet du mortel.’(vertaling van de bovenstaande regels uit Het huwelijk)
De gedichten die Elsschot schreef als jonge debutant, worden volgens critici weleens als niet erg goed beschouwd. In zijn tijd deed namelijk de poëzie van de Tachtigers of van Karel van de Woestijne de ronde waarin de psychologische analyse van het individu centraal staat, of ook de modernistische gedichten van Paul “zot Polleke” van Ostaijen en Martinus Nijhoff waarin de existentiële spanning tussen het naoorlogse individu en zijn stedelijke omgeving in beeld komen.2
De boodschap of het verhaal van de gedichten van Elsschot zijn daarentegen belangrijker dan de vorm. Elsschot houdt ook van klassieke rijmvormen, terwijl zijn generatiegenoten het rijm net verlaten hebben. De dichter in Elsschot had ook bijna altijd een aanleiding nodig om zijn gedichten te schrijven. Vele gedichten zijn aan iemand gericht of voor iemand geschreven, en hij sprak er zijn solidariteit voor deze of gene mee uit. De moederfiguur komt heel veel terug in de gedichten. Zo is er een serie van twee gedichten getiteld Aan mijn moeder en een andere serie onder de titel Moeder opgenomen in de bundel, net als zijn eveneens moeder erende gedicht Spijt dat met een indringende opdracht eindigt voor de volgende generatie.
‘Gij die later wordt geboren
wilt naar wijze woorden hooren:
pakt die beide handen beet,
dient het wijf dat moeder heet.’‘Vous qui vivrez dans un autre âge,
écoutez ma parole sage :
empoignez cette main chère,
servez la femme qui est mère.’
Elsschot spreekt recht naar het hart van de lezer, en de verzen in deze bundel zijn krachtig en niet mis te verstaan. Voor de Elsschot-liefhebbers maar ook voor de nieuwsgierigen die Elsschot nog niet goed kennen, is deze selectie gedichten een voorafname van zijn latere proza. Hij heeft in zijn poëzie net als in zijn romans oog voor de feilbare menselijkheid op zijn typische mild ironische maar ook begripvolle toon. De Franse vertaling ernaast brengt dezelfde boodschap en dezelfde sfeer over, dit alles in dezelfde vormvastheid die Elsschot zo hoog achtte en waar Paul Claes heel goed over gewaakt heeft. Deze laatste heeft er een bijzondere en exquise tweetalige bundel van gemaakt.
1. Elsschot, Antwerpen en Coraline: Bart Van Loo, 2010 – Houtekiet/Atlas
2. Willem Elsschot. Dichter – Ter inleiding: Koen Rymenants & Carl de Strycker, 2017 - Polis
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
