Exquise tweetalige bundel
‘Maar doodslaan deed hij niet, want tussen droom en daad
staan wetten in den weg en praktische bezwaren,
en ook weemoedigheid, die niemand kan verklaren,
en die des avonds komt, wanneer men slapen gaat.’
Wie kent niet deze beroemde versregels van de auteur Willem Elsschot (1982-1960), pseudoniem voor Alfons De Ridder, uit zijn gedicht Het huwelijk? Tussen droom en daad is zelfs een bekende Vlaamse uitdrukking geworden. Nochtans is zijn prozawerk uiteindelijk beroemder geworden dan zijn gedichten. De hausse aan nieuwe uitgaven de laatste jaren brachten die poëzie van Elsschot ook terug onder de aandacht. De verzen die Elsschot wilde overleveren aan de volgende generaties, zijn meerdere keren gepubliceerd, o.a. in zijn Verzameld werk (eerste versie bij uitgeverij P.N. Van Kampen en Zoon in 1957). Uitgeverij Polis, sinds 2017 de nieuwe uitgever van Elsschots werk, verblijdt de hedendaagse Elsschot-liefhebber nu al met twee aparte werken met en rond de poëzie van Elsschot: dit jaar zag de bundel Het huwelijk / Le Mariage met zeventien verzen en een wervende vertaling ervan naar het Frans van Paul Claes het levenslicht. In 2017 kwam al in het kielzog van de nieuwe romanuitgaven de bundel Willem Elsschot. Dichter – Alle verzen verzameld en toegelicht uit, samengesteld door Koen Rymenants en Carl de Strycker, en in samenwerking met een select gezelschap van 25 scherpzinnige lezers die er commentaar bij leveren.
De stap naar de vertaling van de gedichten die in Het huwelijk / Le mariage zijn opgenomen, zou te danken zijn aan de francofiele Elsschot-liefhebber en schrijver Bart Van Loo, de ‘passeur’ van dienst, die Claes hiervoor overtuigd zou hebben, en die al een voorschot nam op de vertaling van het beroemde gedicht Het huwelijk in een van zijn eigen publicaties1. Uiteraard is Paul Claes de vakman als het op poëzie vertalen aankomt: de poëzie van Arthur Rimbaud, Stéphane Mallarmé, T.S. Eliot en Guido Gezelle ging al door zijn handen om van een vertaling te worden voorzien. Ook de vertaling van deze verzen getuigen van zijn vakkunst en zo kan je de geselecteerde gedichten nu naast elkaar in de twee talen bewonderen.
‘Il ne l’abattit point, car du rêve au réel
on se heurte à des lois et des tracas pratiques,
et à cette langueur que personne n’explique
et qui vient chaque soir au chevet du mortel.’(vertaling van de bovenstaande regels uit Het huwelijk)
De gedichten die Elsschot schreef als jonge debutant, worden volgens critici weleens als niet erg goed beschouwd. In zijn tijd deed namelijk de poëzie van de Tachtigers of van Karel van de Woestijne de ronde waarin de psychologische analyse van het individu centraal staat, of ook de modernistische gedichten van Paul “zot Polleke” van Ostaijen en Martinus Nijhoff waarin de existentiële spanning tussen het naoorlogse individu en zijn stedelijke omgeving in beeld komen.2
De boodschap of het verhaal van de gedichten van Elsschot zijn daarentegen belangrijker dan de vorm. Elsschot houdt ook van klassieke rijmvormen, terwijl zijn generatiegenoten het rijm net verlaten hebben. De dichter in Elsschot had ook bijna altijd een aanleiding nodig om zijn gedichten te schrijven. Vele gedichten zijn aan iemand gericht of voor iemand geschreven, en hij sprak er zijn solidariteit voor deze of gene mee uit. De moederfiguur komt heel veel terug in de gedichten. Zo is er een serie van twee gedichten getiteld Aan mijn moeder en een andere serie onder de titel Moeder opgenomen in de bundel, net als zijn eveneens moeder erende gedicht Spijt dat met een indringende opdracht eindigt voor de volgende generatie.
‘Gij die later wordt geboren
wilt naar wijze woorden hooren:
pakt die beide handen beet,
dient het wijf dat moeder heet.’‘Vous qui vivrez dans un autre âge,
écoutez ma parole sage :
empoignez cette main chère,
servez la femme qui est mère.’
Elsschot spreekt recht naar het hart van de lezer, en de verzen in deze bundel zijn krachtig en niet mis te verstaan. Voor de Elsschot-liefhebbers maar ook voor de nieuwsgierigen die Elsschot nog niet goed kennen, is deze selectie gedichten een voorafname van zijn latere proza. Hij heeft in zijn poëzie net als in zijn romans oog voor de feilbare menselijkheid op zijn typische mild ironische maar ook begripvolle toon. De Franse vertaling ernaast brengt dezelfde boodschap en dezelfde sfeer over, dit alles in dezelfde vormvastheid die Elsschot zo hoog achtte en waar Paul Claes heel goed over gewaakt heeft. Deze laatste heeft er een bijzondere en exquise tweetalige bundel van gemaakt.
1. Elsschot, Antwerpen en Coraline: Bart Van Loo, 2010 – Houtekiet/Atlas
2. Willem Elsschot. Dichter – Ter inleiding: Koen Rymenants & Carl de Strycker, 2017 - Polis
Reageer op deze recensie
Meer recensies van
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
