Debuutroman van een prachtige poëtische schoonheid

De Belgische dichter Charles Ducal, ook wel het pseudoniem voor Frans Dumortier, schreef met Kroniek van een verzonnen leven zijn romandebuut. In dit boek volgen we het al dan niet verzonnen leven van Remi Dessein op het katholieke Vlaamse platteland vanaf de jaren ’50 van de vorige eeuw waar schuldgevoel en plichtsbesef heersen. In het begin van het boek is hij een jongen, de primus van zijn klas. Op zijn eerste rapport als zesjarige haalt hij 100 op 100. Daarom zal hij ook voor de rest van zijn leven telkens het beste eisen van zichzelf. Dit trekt hij zelfs door in de vasten en in zijn verplichte huistaken op de familieboerderij. Ze worden zeer godvrezend en plichtsbewust opgevoed.

‘’Wat is liefde? Het is een akte die hij uit het hoofd opzegt naast de bank in de klas: ‘Mijn Heer en mijn God, ik bemin U bovenal, uit geheel mijn hart, uit geheel mijn ziel en uit al mijn krachten, omdat gij oneindig volmaakt en alle liefde waardig zijt. En ik bemin mijn naaste gelijk mijzelf, uit liefde tot U’.” (p. 21)

Maar als elfjarige maakt hij een trauma mee waarover hij nooit zal kunnen praten: voor zijn ogen ontrolt zich namelijk een verkrachting en een moord op een vrouw in de buurt van zijn dorp. En hij was nog wel stiekem buiten om een ‘verboden boekje’ te gaan zoeken. Dit trauma zal hij zijn hele leven bij zich dragen, ook zijn seksuele ontwikkeling wordt hierdoor ernstig verstoord. Hij keert zich nog heviger naar God toe om bij hem verlossing te vinden Seksualiteit is voor hem als puber iets van een lagere te verachten orde maar hij voelt de neiging wel en dit verwart hem danig.

We volgen Remi van jongen tot in zijn studentenjaren als hij naar de Katholieke Universiteit Leuven trekt om onder de hoede van een ‘heeroom’ Germaanse filologie te gaan studeren. Daar leert hij uiteindelijk de wereld buiten zijn dorp ook kennen: hij verliest zijn geloof in God en door een aantal medestudenten wordt hij in die woelige jaren ’60 in een revolutionaire studentenorganisatie meegesleurd. Zijn seksuele evolutie helt dan over naar de andere kant en hij geraakt verslaafd aan pornoboekjes. Maar hij heeft dan ook maar pas zijn eerste seksuele ervaring met een meisje. Hij leert tevens Joris kennen, die tijdens deze jaren zijn boezemvriend wordt. Joris helpt hem met schrijver te worden, maar als hij bij hem een bepaalde grens heeft overschreden, is ook deze vriendschap ten dode opgeschreven.

In het tweede deel springen we ineens over naar het leven van de 60-jarige Remi, een gezin met een zoon en kleinkinderen , 5 dichtbundels en een verzameld werk later en een net gepensioneerde leerkracht. Een ander leven begint voor hem. Nog steeds is hij aan porno verslaafd en heeft het internet dit dubbelleven voor hem vergemakkelijkt. Het is dan pas dat hij door een aantal confronterende ontmoetingen met zichzelf in het reine zal komen. Hij wordt onder andere geconfronteerd met zijn eigen oud geworden vader waarin hij zichzelf blijkt te herkennen. Eindelijk krijgt hij de kans om zichzelf te zijn en hoeft hij niet meer naar het hoogste te streven, kan hij zijn ‘verzonnen’ leven van zich afschudden.

Deze roman is van een prachtige poëtische schoonheid en achteraf bekeken toch ook heel indringend, ook al werkte het voor mij in het begin bevreemdende ‘vogelperspectief’ dat Remi volgt doorheen het boek, alsof de stem van de verteller hem volledig in zijn leven overschouwt, dit niet direct in de hand. Inderdaad kan je in dit perspectief best ook iets religieus zien hoewel dit niet noodzakelijk is.

Het boek geeft in een summiere vorm het leven van een man weer, die veel trekken vertoont van de auteur. Ook Ducal groeide op in de jaren 1950 op het Vlaamse platteland, studeerde in Leuven en sloot zich tijdens die jaren aan bij de Marxistisch-Leninistische beweging om later ook als leerkracht Nederlands te gaan werken. De thema’s schaamte, schuld, plichtsbesef, het loskomen van de thuissituatie, en het verliezen van God en de rebellie in die tijden zijn zeer goed beschreven in dit boek. Het zelf moeten invullen van alles wat tussen de twee delen van het boek gebeurd kan zijn, was wel een goede vondst. Het was eens iets anders dan een open einde, zo’n open middenstuk. Ducal mag kortom nog meer zulke prachtige ontroerende boeken schrijven.

“Het is de sterfelijkheid die licht weegt en die hij nu pas echt beseft. Anderen stierven, dat was normaal. Ze gingen dood omdat hij het zag, er notitie van nam. Hij was het gezichtspunt van waaruit hun dood zich voltrok. Onvoorstelbaar was maar één ding: dat dat gezichtspunt, dat centrum verdween.” (p. 153)