Meer dan 5,6 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

Kunst als spiegel voor jezelf

Nathalie B1 13 mei 2018
De Argentijnse María Gainza, kunstcriticus van beroep, schreef met El nervio óptico haar romandebuut in 2014, dat net in het Nederlands vertaald en uitgegeven werd bij Uitgeverij Podium als Oogzenuw. Maar is dit boek wel een roman? Misschien is het wel een soort kunst(-enaars)catalogus waarin ze per hoofdstuk het levensverhaal van een kunstenaar vertelt, en dit spiegelt aan haar eigen verhaal of toch aan dat van de ik-figuur uit het boek, en tevens wat er op bepaalde werken van hen staat. Zo bekom je dan ook weer een verzameling van elf – al dan niet autobiografische - korte verhalen onder één noemer, dus dit werk laat zich niet zomaar in een vakje steken of catalogiseren.

In het eerste hoofdstukje ‘Het hert van Dreux’ vertelt ze bv over een rondleiding die ze geeft aan een rijk Amerikaans koppel doorheen de kunstcollectie van een alleenstaande vrouw in de Argentijnse hoofdstad. Daarbij komt er een schimmel vanop een schilderij van de niet zo bekende kunstenaar Alfred Dreux op haar af gegaloppeerd, die haar wel opvalt maar haar hart niet direct sneller doet slaan. Vijf jaar later vindt ze in het Museo del Arte Decorativo in dezelfde stad twee andere schilderijen van Dreux, waaronder die met een hert dat wordt opgejaagd en overmeesterd door jachthonden. “Het is een staand doek, waarop een meute honden een hert insluit; het gevecht tussen de dieren is samengebald onder aan het doek, en aan de bovenkant, waarvan ik zou zweren dat die later is toegevoegd om het werk aan te passen aan de hoge plafonds in de eetzaal, is een landschap te zien met een lichtblauwe hemel, onstuimige wolken en een boom van een onbestemde soort.” (p. 11)
Gainza stelt verder dat dit een vrij normaal schilderij is maar dat ze er toch speciaal door aangetrokken wordt, dat het haar nerveus maakt. Op dezelfde manier beschrijft ze voortdurend schilderijen die haar na aan het hart liggen.

In het tweede hoofdstukje en verder komen we meer en meer te weten over de schrijfster en haar leven, haar lievelingsschilder, Cándido López, die mee in de slag van Curupaity (1866, strijd tussen de alliantie van Brazilië, Argentinië en Uruguay enerzijds en Paraguay anderzijds) vocht en deze ook op het doek bracht, haar familiale toestand, het verhaal over haar broer en haar relatie tot hem, over haar moeder die niets weg kan gooien… Ze gebruikt anekdotes en feiten over heel wat bekende mensen, en weeft al deze verhalen en thema’s als een kunstwerk aan elkaar.

Op het eerste zicht blijkt dit kunstwerk nogal los in elkaar te zitten maar toch is er sprake van een bepaald patroon. Onbekommerd springt ze over van het ene naar het andere onderwerp en geeft en passant Pablo Picasso een sneer uit de pan. Andere kunstenaars die de revue passeren, zijn Toulouse Lautrec, die een zeer tragisch leven blijkt te hebben geleid; Henri ‘le douanier’ Rousseau, waarvan de oorlogsschilderijen door Picasso bestudeerd zouden zijn vooraleer hij zijn grote Guernica schilderde (ikzelf nam dit laatste kunstwerk in het museum Reina Sofia in ogenschouw trouwens); de Lets-Joodse Amerikaan Marcus Rothkowitz alias Rothko, Gustave Courbet en Augusto Schiavoni. Ook het leven van Domenikos Theotokopoulos oftewel El Greco die vooral religieuze schilderijen maakte, blijft niet onbesproken.

Dit is één van de weinige boeken die ik las over kunst en kunstgeschiedenis, en het enige waarin kunstwerken en kunstenaars, wat voor mij – toegegeven - eerder droge kost blijft, zo zijn gaan leven. Een kleine zwakte, van mij of van de schrijfster, is dat de korte verhalen ook weer snel vervliegen na lezing omdat ze zo versnipperd zijn.
De prachtige zinnen en de zelfreflectie doorheen haar boek tekenen de zonder-handschoenen-omfloerste directe schrijfstijl en maken wel dat je het zeker opnieuw wil lezen:
“Een rusteloze geest zijn, voelen hoe mijn lichaam zijn stoffelijke vorm verliest, vooral dat loodzware brein van me: me ontdoen van de driften die mijn gevangenis zijn, van het magma dat vierentwintig uur per dag uit mijn hart stroomt, veranderen in intermitterende energiegolven, grillige flikkeringen uit het hiernamaals… Afijn, stoppen met denken, dat lijkt me heerlijk.” (p. 160-161)

Aan het slot van het boek wordt ze persoonlijk harder getroffen dan ooit. Toch verliest ze haar neiging tot relativering er niet bij: Ze becommentarieert de toestand in de uren van een wachtzaal op zo’n humoristische wijze dat je niet anders kan dan glimlachen en met haar meeleven.
“En ik ben er ook achter gekomen dat de goede citeerder niet zelf hoeft na te denken.” (p. 185) Of jullie mij nu willen excuseren, dat ik niet veel meer zal citeren uit een boek? ;-)
Trijne Vermunt maakte trouwens een prachtige Nederlandse vertaling van dit boek en geeft de passie van Gainza uitstekend weer in een toegankelijke en beeldende taal.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Nathalie B1

Gesponsord

Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?

Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.

De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?

Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.

Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...

Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?

De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?

Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.

Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?

Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.

Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.

Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.

Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.

Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.

Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.

Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.

Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.

Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.

Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.

Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.

Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.

Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...

Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!

Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...

Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.

Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.

Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.

De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.

Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.

Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.

Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.

Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …

Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.

Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.

Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.