Een zinderende gewelddadige Mexicaanse kroniek

Fernanda Melchor (1982, Mexico) vestigt internationaal haar naam met haar tweede roman Orkaanseizoen (Temporada de huracanes), voor Wereldbibiotheek vertaald door Bart Peperkamp. De roman heeft het op dit moment geschopt tot de longlist van de internationale Booker Prize 2020 en de Duitse vertaling kaapte in 2019 zowel de Anna Seghers-Preis als de Internationaler Literaturpreis weg. Eerder werkte Melchor als journaliste en schreef ze al korte verhalen die o.a. verschenen in literaire tijdschriften en de bundel Aquí no es Miami. 

Het verhaal van Orkaanseizoen is doordrenkt van de wantoestanden en het geweld dat veelvuldig voortkomt in Mexico, vooral tegen vrouwen. In een sterke, expressieve stijl kaart Melchor de situatie aan in deze wervelende en uitzonderlijke roman, die zich in een ongelooflijk snel tempo aan de lezer ontvouwt. De plot, over de zoektocht naar de reden achter de moord op de heks van het dorp (waarin het bijgeloof de boventoon voert), wordt zo een setting waarin verschillende thema’s worden aangestipt. Seksueel en psychisch geweld (tegen vrouwen en binnen gezinnen), incest, homoseksualiteit en homofobie, vrouwenhaat, corruptie, drugs, sekswerk en meer worden beschreven tegen de achtergrond van een erg gemarginaliseerde omgeving.

In het dorp La Matosa, in een zinderend heet gebied in Mexico, vindt een stel kinderen tussen het riet het dobberende lijk van de Heks. De Heks – voorheen de kleine Heks die haar kunsten van haar moeder, de Grote Heks, heeft geleerd – wordt gevreesd in het dorp, maar is wel diegene die voor abortussen zorgt voor zowel misbruikte vrouwen als prostituees, aangetrokken door de nabijheid van de dichtstbijzijnde olievelden en hun personeel. 

‘Ze noemden haar de Heks, net als haar moeder: eerst heette ze nog de Kleine Heks, toen het oude wijf begon met haar handeltje in genezingen en vervloekingen, en de Heks zonder toevoeging toen ze alleen was achtergebleven, toen, in het jaar van de aardverschuiving.’ 

Na de vondst van het lijk verschuift het perspectief in de volgende hoofdstukken naar verschillende personages die zich in de omgeving van de Heks hebben opgehouden. Elk hebben ze hun eigen harde, chaotische verhaal: de voortdurend gedrogeerde nietsnut Luismi en zijn familie, zijn maat Brando, die een ontembare lust in zich draagt en het vriendinnetje van Luismi, de 13- jarige Norma. Zij heeft bij hem onderdak gezocht, en is zwanger geraakt door het misbruik van haar stiefvader. Elk van hen voegt een perspectief toe aan de gebeurtenissen, die de lezer daardoor steeds weer in een nieuw licht gaat zien. 

Voor de combinatie van deze perspectieven liet Melchor zich inspireren door het boek De herfst van de patriarch van de Colombiaanse Nobelschrijver Gabriel García Márquez, waarvan ze uiteraard alles heeft gelezen en die een voorbeeld voor haar is. Nochtans is in Melchors combinatie van rauw realisme met bijgeloof en spiritualisme geen Zuid-Amerikaans magisch realisme te vinden in deze roman; daarvoor staat de schrijfster dan weer te nuchter in het leven. 

De lezer mag een wrede en vulgaire taal verwachten, weliswaar van een stilistisch hoog niveau. Het boek schetst een beeld van een dorp dat ten onder gaat aan mannen die het machismo als het enige voorbeeld zien, vrouwen en gezinnen die gebroken zijn door incest en misbruik, het geweld van de drugskartels en meer. Elke droom en ambitie wordt er tenietgedaan door de uitzichtloosheid; elk woord van tederheid en liefde geknakt in de knop. 

De broeiende zinnen van Melchor bestrijken geen paragraaf, maar dikwijls een hele pagina, die te veel informatie bevatten om even snel door te lezen. Ook al ligt het tempo van het verhaal hoog, de aandacht voor de tekst vereist meer concentratie dan eerst vermoed. Het is opletten geblazen om zo veel als mogelijk uit de tekst te halen. Het venijn zit hem dikwijls in de details, zoals op welke manieren er gehint wordt naar de zwangerschap van Norma, als ze nog thuis woont onder het dak van haar moeder en stiefvader. Wie daarvoor het geduld vindt, wordt beloond met een geweldige kroniek die geschreven is zonder op de rem te gaan staan.