Indrukwekkende getuigenis van een held

In de categorie helden van deze wereld hoort de laatste jaren op grote hoogte ook Dokter Denis Mukwege, die eind vorig jaar samen  met de jezidische Nadia Murad de Nobelprijs voor de Vrede won. In april 2019 kreeg hij een eredoctoraat van de Universiteit van Antwerpen en naar aanleiding van de Internationale Koning Boudewijnprijs voor Ontwikkelingswerk in 2011 werd hij in dat jaar bijvoorbeeld ook uitgenodigd op het Instituut voor Tropische Geneeskunde. Tijdens deze zomer kwam zijn biografie Pleidooi voor leven eindelijk uit in het Nederlands. Dit boek is grotendeels gebaseerd op de originele tekst van een Zweeds boek van journalist Berthil Åkerlund uit 2013 en werd vertaald vanuit de Franse versie hiervan uit 2016. Er zijn nog een aantal andere boeken geschreven over Dr. Mukwege waaronder L’homme qui répare les femmes door de Belgische Franstalige journaliste Colette Braeckman in 2012 die in 2015 samen met regisseur Thierry Michel ook de gelijknamige film maakte.

Waarom een Zweeds journalist met de eer gaat lopen de belangrijkste biografie te mogen schrijven rond Denis Mukwege blijkt wel uit diens levensverhaal. Met de assistentie van deze journalist vertelt Mukwege zelf in dit boek enerzijds hoe hij is opgegroeid en hoe zijn levenspad er tot nu toe uitziet, en anderzijds het verhaal van zijn strijd tegen het seksueel geweld en de daarmee gepaarde wetteloosheid op vrouwen in Oost-Congo.

De vader van Denis Mukwege maakte al jong kennis met Zweedse en Noorse zendelingen die een post hadden opgezet in zijn gemeente Lemera in Zuid-Kivu, DRC en werd predikant van deze pinkstergemeenschap. In de eerste week na de geboorte van de jonge Denis zou het verkeerd hebben kunnen lopen met hem als een Zweedse verpleegster niet tussenbeide was gekomen, omdat godbetert Belgische katholieke nonnen zijn moeder hadden geweigerd hem onder hun hoede te nemen!

Van de polytechnische faculteit in Kinshasa verhuist Denis Mukwege in 1977 naar Burundi om zijn gedroomde studie geneeskunde te kunnen volgen. Hij keert terug naar de DRC om in het Lemera-hospitaal te werken en kan zich vervolgens met een beurs van de Zweedse pinkstermissie in de Universiteit van Angers, Frankrijk in gynaecologie specialiseren. Terug in Lemera wordt hij er directeur en wordt dit hospitaal, net als ze op het punt staan er noodzakelijke werken uit te voeren, en de vluchtelingen van de Rwandese genocide Oost-Congo toestromen, aangevallen door de troepen onder toenmalig militieleider Laurent Kabila waarbij er patiënten in hun bed vermoord worden. Het toeval wilde dat hij toen net niet in het hospitaal aanwezig was, omdat hij zich verplicht zag een Zweedse medewerker, die een zware infectie had opgelopen, samen met zijn vrouw te ontzetten. Ondanks dat zij samen in een kogelregen terecht waren gekomen, was dit waarschijnlijk net hun redding.

Vanaf dat de Congolese oorlog uitbrak in 1998 kwamen er vele verkrachtingsslachtoffers bij Dr. Mukwege terecht, en begon hij de systematiek erachter te zien waardoor niet alleen de vrouwen zo veel geweld werd aangedaan maar ook de ganse gemeenschap in het hart getroffen werd. In 1999 richtte hij in Bukavu het Panzi-ziekenhuis op voor de behandeling van deze verkrachtte vrouwen en hen naast de medische ook, socio-economische, mentale en juridische ondersteuning te bieden.

Het verhaal van Dr. Mukwege is enorm boeiend en indrukwekkend om te lezen. Het heeft vele kanten en is getekend door de Congolese geschiedenis. Het boek is niet helemaal chronologisch verteld waardoor je af en toe moet schakelen tussen verschillende tijdlijnen, maar daardoor komt er ook ‘denkruimte’ tussen de hoofdstukken om alle gebeurtenissen te kunnen verwerken en is er afwisseling voorzien.

Sinds hij directeur is geworden van dit ziekenhuis spreekt Denis Mukwege zich onvoorwaardelijk uit voor de bescherming van de slachtoffers van seksueel geweld en tegen de straffeloosheid van de machthebbers en milities die door de aanwezigheid van de grondrijkdommen in Oost-Congo aanwezig blijven en het geweld er maar blijft voortduren. In 2006 stelde hij dit onrecht voor de Algemene Vergadering van de VN aan de kaak. De Congolese regering blijft dit echter ontkennen en Mukwege heeft al een aantal moordaanslagen overleeft. Na een aanslag op hem en zijn gezin in 2012, die hij in het begin van het boek uit de doeken doet, leefden ze een tijdje in België waar ze asiel verkregen. Nu werkt hij in het Panzi-ziekenhuis onder permanente bewaking waardoor hij en zijn gezin een deel van hun vrijheid hebben moeten opgeven. Mukwege stelde zijn hoop op de nieuwe verkiezingen in zijn land. Aangezien de nieuwe Congolese regering nu bestaat uit zowel vertrouwelingen van de vroegere Kabila-regering als van de formeel nieuw verkozen president Félix Tshisekedi is dit nog maar de vraag. Wanneer wordt dit onrecht eindelijk echt aangepakt?