Flitsend ooggetuigenverslag van Nazi-Duitsland
Erik Larson is een veel gelauwerde Amerikaanse non-fictie auteur die de geschiedenis ombuigt tot volledig op feiten gebaseerde romans vol van spanning en intrige. Tiergartenstraße is de tweede vertaling van zijn boek In the Garden of Beasts: Love, Terror, and an American Family in Hitler’s Berlin uit 2011, dat eerder uitkwam in vertaling als Liefde en spionage in Hitlers Berlijn. De lezer die dus denkt een actueel boek in handen te hebben gekregen, is er dus wat aan voor de moeite. Centrale figuur is William Edward Dodd (1869-1940), een historicus, schrijver en diplomaat van liberaal-democratische signatuur, die ambassadeur van de VS was in nazi-Duitsland, Berlijn, van 1933 tot en met 1937, en er met zijn vrouw, volwassen zoon en dochter, vier jaar bleef wonen.
Zijn flamboyante dochter, Martha Dodd, krijgt ook een belangrijke rol in het verhaal toebedeeld. In eerste instantie geraakt Martha onder de indruk van de ‘nazi-revolutie’. “De jeugd kijkt stralend en hoopvol", dweepte ze in een brief aan een vriend, "ze zingen met glanzende ogen en een feilloze tong de edele geest van Horst Wessel toe. Gave en mooie knapen zijn het, deze Duitsers, goede, oprechte, gezonde mystieke, brutale, fijne, hoopvolle, tot de dood en liefde in staat zijnde, ernstige, kostelijke, prachtige en vreemde wezens – deze jongeren van het moderne Hakenkreuz-Duitsland." De ambassadeursdochter krijgt toegang tot de party’s van de hoogste regionen in Berlijn, en gaat affaires aan met onder andere de eerste Gestapo-leider Rudolf Diels en een onbekendere Russische diplomaat die haar zelfs in het vizier van de NKVD, voorloper van de KGB, brengt. Pas later zou ze haar mening bijstellen en de dreiging en het weerzinwekkende regime van de nazi’s beter leren kennen, maar toch nog de vele feesten blijven bijwonen en affaires beleven met verschillende mannen.
Dodd zelf zet Larson in het begin ook niet helemaal neer zonder vooroordelen tegen de Joden. De Amerikaanse houding tegen het antisemitisme is een belangrijk thema in het boek. De instructies van president Roosevelt aan hem waren om onofficieel zo goed mogelijk te protesteren tegen de behandeling van de Nazi’s tegen Amerikaanse joden in Duitsland, terwijl hij ook moest pogen om de instructies van het Amerikaanse State Department te volgen om vriendelijke officiële diplomatieke relaties met hen te behouden. Het isolationisme was hét Amerikaanse buitenlandbeleid van president Roosevelt in de jaren voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog. Een grote bezorgdheid bleek namelijk de grote schuld van Duitsland aan Amerikaanse crediteuren te zijn.
Dodd zag de jodenhaat steeds erger worden en geraakte ervan overtuigd dat de Nazi’s een steeds grotere bedreiging werden voor de vrede, en op het einde van zijn mandaat kwamen zijn eigen onmogelijkheid om nog iets uit te richten in Berlijn en zijn vijanden samen bij zijn ontslag als ambassadeur. Bij zijn terugkeer in de VS in 1937 was hij uitgegroeid tot een uitgesproken criticus van het Nazi-regime en zou hij door vele lezingen Roosevelt tot ingrijpen proberen te bewegen wat hem echter nooit gelukt is.
De Tiergartenstraße is een belangrijke straat in Berlijn: de Dodds huurden er hun onderkomen van een joodse bankier die dacht door hen op de eerste twee verdiepingen te laten wonen, van de beveiliging van de Amerikaanse ambassadeursfamilie te kunnen meegenieten. De buurman van de Dodds was niemand minder dan SA-leider Ernst Röhm, wiens bruinhemden in de straten van Berlijn met geweld hun macht opeisten en die net met hun losse handjes bv. Amerikaanse staatsburgers lastig vielen als zij de Hitlergroet niet brachten. Deze straat, de stad Berlijn en eigenlijk heel Duitsland leefden onder de steeds grotere dreiging van het nazi-regime, en tijdens de Nacht van de lange Messen op 30 juni 1934 werd Röhm eindelijk naar de gevangenis gevoerd om op 2 juli in de cel geliquideerd te worden. Larson weet zeker de spanning op te voeren naar de cruciale momenten uit de geschiedenis, waardoor je alles volledig mee beleeft met de gevolgde personages.
Het verhaal is gebaseerd op briefwisseling en archieven, en er is een 50-pagina lange bibliografie toegevoegd aan het einde van het boek. De lezer krijgt te maken met een mengvorm van familiedrama en relatieperikelen enerzijds en een beeldend ooggetuigenverslag over de Duitse Naziperiode anderzijds. De echte geschiedenisfans zal dit boek daarom misschien niet zo smaken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
