De familieman in Elsschot tot leven gewekt
In 1933 schreef Willem Elsschot (1882-1960), pseudoniem van Alfons De Ridder, Tsjip, vlak na zijn roman Kaas. In 1939 schreef hij De Leeuwentemmer, en sindsdien verschenen deze twee romans steeds in één en dezelfde bundel. In Tsjip volgen we de relatie van Adele, dochter van Frans Laarmans, met Bennek Maniewski, een Poolse medestudent, hun huwelijk en uiteindelijk de geboorte van hun zoon Jan. Ook al maakt Elsschot niet veel woorden vuil aan de ontmoeting tussen Laarmans en zijn kleinzoon aan het einde van dit boek, blijft het boek en deze episode door de emotionele lading aan je plakken. Het boek is tenslotte ook opgedragen aan Elsschots’ kleinzoon Jan Maniewski. Dat lees je vooral in de uitgebreide opdracht die vooraan is opgenomen en het hoofdstukje ‘Achter de schermen’ waarin de auteur de lezer probeert te verklaren hoe hij de juiste woorden kiest om op de juiste plaats te zetten. Toch loopt opnieuw de fictie niet volledig parallel met het echte leven van Alfons De Ridder. Daar blijft hij goed op letten.
In De Leeuwentemmer groeit Tsjip op en legt hij zijn grootvader als hij bij hem logeert, het vuur aan de schenen met allerlei vragen waarin vooral een leeuw wordt opgevoerd die volgens hem wel groter of sneller moet zijn dan de hele wereld, andere dieren of oprukkende Duitsers. Laarmans’ kleinzoon krijgt niet voor niets leeuwentemmer als bijnaam. Hij vertelt over zijn kleinzoon in enkele brieven naar zijn zoon Walter die gedurende 6 maanden in Parijs woont en ventileert en passant zijn gevoelens over de nakende Tweede Wereldoorlog. Via dit perspectief volg je het verhaal van de leeuwentemmer.
Die leeuwentemmer woont met zijn ouders in Polen. Als de relatie tussen Adele en Bennek op de klippen loopt, neemt ze haar zoon mee naar haar oude thuis. Als hij voor een tweede keer naar haar ex-man wordt gestuurd , laten Bennek en zijn familie hem niet meer vertrekken en begint het getouwtrek om de jongen. Als het er aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog naar uitziet dat Duitsland Polen gaat binnenvallen, wordt Adele met volmacht en al door de ‘familiekrijgsraad’ uitgezonden om de leeuwentemmer terug te krijgen.
Elsschot mag dan wel geschreven hebben dat dit boek ‘zonder inhoud’ was en slechts over het dagelijkse reilen en zeilen in een eenvoudige familie gaat, het boek is opnieuw voorzien van een mooie literaire spanningsboog en niet alleen de familie is een belangrijk thema. Het is ook doorspekt met referenties naar de naderende Tweede Wereldoorlog en het Verdrag van Versailles. Elsschot nam niet voor niets veel militaire en scheepvaartmetaforen op in dit boek. Op het schip van zijn gezin draagt zijn vrouw overigens de broek, maar brengt hij het brood op de plank:
“Ik breng het geld in huis en mijn vrouw verdeelt het in de vorm van voedsel en wat er verder nodig is om in ‘t leven te blijven en er als mensen uit te zien. Zij zorgt voor reinheid van lichaam en ziel, kijkt vorsend ieders klederen en ieders geweten na, roept tot de orde als het niet anders kan en biedt ons haar tranen als laatste argument om elk van ons te doen volharden in ‘t vervullen van zijn plicht.”
Als je het boek aandachtig leest, komt die extra laag over de dreigende oorlog duidelijk aan de oppervlakte. Ook de religie en de kerk, (omgekeerde) migratie, en klassentegenstellingen tussen het vrijere gezin van Adele en de veeleer formele, conservatieve familie van Bennek komen als thema’s opnieuw aan bod in dit boek zoals in zijn vroegere werk.
Elsschots kenmerkende humoristische schrijfstijl en het bondige taalgebruik dat nochtans doorspekt is van metaforen, verhullen niet dat dit een intens en meeslepend boek is geworden waarin we een totaal andere kant van deze auteur leren kennen: die van de familieman die open bloeit als opa. Tsjip/De leeuwentemmer is opnieuw kenmerkend voor Elsschots werk en tegelijkertijd een gevoelig boek dat menige snaar zal raken.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nathalie B1
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
