Schoonheid versus wreedheid

Alberto Angela is in Italië wat Thea Beckman was voor de Nederlandse historische kinderboeken: een geschiedschrijver die waargebeurde episodes uit de historie navertelt in een verhalende stijl. Bij Angela is die stijl niet alleen verhalend, maar ook sterk geromantiseerd en verfraaid met allerlei wulpse details: daar hou je van, of niet. In dit boek belicht hij het leven van ‘de femme fatale van de oudheid.’  

Het gaat om de laatste twintig jaar van het leven van Cleopatra. Ze ontvlucht daarin haar land in de strijd om de Egyptische troon, maakt liaisons met Julius Caesar en Marcus Antonius en wordt zo de eerste vrouw die wereldgeschiedenis schrijft. Zoals de blurb op de achterflap stelt:  

‘Dit boek neemt je op verhalende wijze mee door het chaotische oude Rome, en via de steegjes van Alexandrië naar de bloederige slagvelden in Egypte. Cleopatra toont de vrouw op haar sterkst.’  

Een bijzondere vrouw, en dat was ze. Het verhaal begint met een close-up van haar in het jaar 44 voor Christus in Rome:   

'Haar blik is gericht op de verre horizon, alsof ze daar de zoete en beschermende gevoelens en herinneringen hoopt te vinden die haar zo dierbaar zijn. Opeens blijft ze staan en plaatst, met de sierlijkheid van een veertje, een kleine, goed verzorgde voet op de heup van Venus.' 

Zoetgevooisd ontrolt zich zo het verhaal, dat later een drama zal worden. Maar eerst voert Angela de lezer aan de hand mee door Rome en doet dat zeer gedetailleerd. De winkels gaan open, de luiken die bestaan uit losse planken worden opzijgezet en kleurige lappen stof worden uitgestald. Net zoals etenswaren; er stijgen geuren op van eten dat bereid wordt.  

Een winkelier zegt zijn ochtendgebed op en offert wijn en eten bij bronzen beeldjes in een nis. Dit is het Lararium; waar de laren, de huisgoden, gunstig gestemd worden om diefstal, ziekte en brand buiten de deur te houden. In een taverne gooit een bediende een kruik wijn om – hij krijgt klappen en schoppen van de waard. Men keek toen niet op van een blauwe plek, of erger.  

Door dit soort details gaat het verhaal leven, en wandelt de lezer met Cleopatra mee. Je voelt haar moed en later haar wanhoop, zeker in het zinderende gedeelte als zij het bondgenootschap met Caesar aangaat door – zeer ongebruikelijk in die tijd – een ontmoeting met hem te regelen. Dat pakt gelukkig goed uit. Hun latere verbintenis, liefdesleven en zelfs hun cruise op de Nijl dompelt de lezer onder in een boeiende love story.  

Maar uiteindelijk wordt de liefde overschaduwd door geweld. Bruut geweld zelfs, gepaard gaand met gewetenloze manipulatie door Machtige Mensen. Het boek beslaat een relatief korte periode in de geschiedenis, van 44 v. Christus tot 30 v. Christus. De zes grote namen die dan aan de macht zijn – Caesar, Cassius, Brutus, Marcus Antonius, Octavianus en Cleopatra – worden meegesleept in een verwoestende strijd om die macht. Daarvan blijft alleen Octavianius over, die de basis zal leggen voor het Romeinse keizerrijk. In feite zette Cleopatra met haar onverschrokken gedrag dat proces in gang.

Angela's geromantiseerde schrijfstijl zal niet iedereen aanspreken, maar het boek steekt goed in elkaar. De auteur brengt het verhaal van deze buitengewoon dappere vrouw geloofwaardig in beeld, al zet hij zelf ook een kanttekening bij zijn werkwijze:   

'Als de werkelijkheid niet langer bestaat, kunnen we geloofwaardige reconstructies maken op basis wat we over vroeger weten, gebaseerd op archeologische gegevens, gebruikmakend van de adviezen van hedendaagse historici.'

Dat heeft hij goed gedaan. Thea Beckman zou zich er ongetwijfeld bij aansluiten.