Hoe ideologie de wetenschap verwoest
Wie Louise Fresco googelt, stuit op een haast eindeloos CV. Begonnen als wetenschapper met veldwerk rond plantenteelt en bodemkunde in meer dan 60 landen buiten Europa en Noord-Amerika, is ze nu voorzitter van de Raad van Bestuur bij Universiteit Wageningen. De lijst met haar nevenfuncties is net zo imponerend als haar lijst gepubliceerde boeken. Dit is haar nieuwste, en het is indrukwekkend.
Als je zonder voorkennis begint te lezen duurt het een tijdje voor je beseft welke wereld je bent ingestapt. We beginnen in het (Botanisch) Instituut in Leningrad, waar de directeur Nikolaj Ivanovitsj Vasilav een bevlogen wetenschapper is, maar ook een avonturier. Zijn eerste reis door de Pamir blijft hem altijd bij. Een reis in een gebied tussen Turkestan, India en het emiraat van Boechara, ook bekend als de ‘Voetheuvels van de Dood’, naar de reizigers die er nimmer van terugkeerden. Nikolaj wel, hij leeft op bij het doorkruisen van het ongerepte land, het vinden van soorten rogge, gerst, planten die deze droogte en kou kunnen weerstaan en snel rijp worden. Zulke planten heeft hij nodig voor het noordelijke en centrale deel van Rusland, om hongersnood te bestrijden.
Maar Vasilov dient ook zijn taken in het Instituut te vervullen: administratie, vergaderingen, discussies, medewerkers aansturen. Toch weet hij in de loop der jaren een ongekende collectie van zeldzame zaden aan te leggen. Zo zeldzaam dat zelfs als de Duitsers in WOII Leningrad uithongeren, niemand de Collectie gebruikt voor voedsel. Hij bouwt aan zijn droom: zaden kruisen en gewassen kweken die genoeg voedsel opleveren voor heel Rusland.
De wereldgeschiedenis zit hem daarbij ernstig in de weg. Het communisme rukt namelijk op en hij moet dulden dat zijn Instituut langzaam overgenomen wordt door andersdenkenden. De nieuwe machthebbers, met name een Stalinist genaamd Lysenko, geloven niet in de wetenschappelijke manier van zaden veredelen en zo in de loop van jaren resistentie opbouwen tegen kou en droogte. Dat kan eenvoudiger en vooral heel veel korter, weet Lysenko zeker. Vasilavs gezag wordt ondermijnd. Een hardhandige wisseling van de macht begint.
Louise Fresco levert een prachtprestatie. Ze bouwt het boek vakkundig op, beginnend bij de goede jaren van Vasilav en de successen die hij boekt. Listig zet ze al wel bovenin de hoofdstukken de tekst van – blijkt later – de verhoren die Vasilav later moest ondergaan. Dat wekt prima de doorleeslust op.
Fresco’s passie sluit bij deze geschiedenis naadloos als een handschoen aan. Dit verhaal laat zo duidelijk de verschillen zien tussen ‘echte’ en ‘pseudo’-wetenschap, dat het hieronder aangehaalde citaat uit het boek eigenlijk overbodig is. Het is commentaar van een echte wetenschapper op het mistige gedachtegoed van De Man van Staal:
'Wat valt er nog te zeggen als de ideologie zegeviert over de wetenschap? Als de wens niet alleen de vader van de gedachte is, maar leidt tot bevel en totale blindheid voor de gevolgen? Iedere plantkundige weet dat er in het Noord-Siberisch laagland geen bossen voorkomen… Het idee om juist daar een miljoen bomen te planten is zo absurd dat het enige tijd kost voor hij begrijpt waarop dit bevel gestoeld is. Stalin is niet tegen wetenschap, integendeel. Hij leest, naar men zegt, uitsluitend wetenschappelijke boeken … Maar hij houdt slechts van wetenschap die zijn ideeën schraagt. De staatsideologie moet zijn wil opleggen aan de natuur, nooit omgekeerd. De natuur moet net als de mensen worden onderworpen en daarom worden er bomen geplant in Siberië.'
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nico
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
