Pecunia non olet
Een mix van boosheid en onderzoeksjournalistiek, zo valt dit boek samen te vatten. Journalist en essayist Louis Stiller bijt zich vast in de gaswinningsproblematiek, die heel wat complexer is dan de argeloze journaalkijker beseft. De feiten en fictie die Stiller naar boven haalt werpen een zeer verontrustende blik op de onstilbare geldhonger van multinationals, op slecht geïnformeerde politici en helaas ook op gefrustreerde burgers.
Om met die laatste groep te beginnen: de burgers zijn uiteraard de Groningers die in het aardgaswinningsgebied wonen. Zij kampen met aardbevingen waardoor hun woningen beschadigd worden, moeten vervolgens in een uitzichtloze maar kostbare procedure op zoek gaan naar, zoals al snel blijkt, een nagenoeg onbereikbare schadevergoeding, uit welk besef een sterk verminderd plezier in het leven of zelfs pure angst voor de toekomst doorsijpelt.
Mede-Groninger Stiller noteert veel van zulke verhalen in het eerste deel van het boek. Daarin probeert hij ook te achterhalen hoe het kan dat in een democratisch, transparant land als Nederland mensen slachtoffer worden van dit soort onzichtbare krachten. Een gasgijzeling noemt hij het: de Groningers worden gegijzeld zonder dat ze het door hebben.
Vooral de schadeprocedures zijn een nagel aan de doodskist van het gemiddelde aardbevingsslachtoffer. Stel je voor: je schrikt wakker omdat de aarde schudt. Je huis schudt mee, kopjes vallen van de tafel, lampen vallen om, er trilt een bord van het aanrecht en slaat kapot op de tegelvloer, waar trouwens op wonderlijke wijze scheuren in verschijnen. Als de beving voorbij is neem je de schade op en dient (vroeger bij de NAM, later bij het Centrum Veilig Wonen, en sinds 2018 de Tijdelijke Commissie Mijnbouwschade Groningen) een claim in. Na een aantal stappen waarin een inspecteur je woning komt bekijken, krijg je dan een rapport dat de staat van je woning aangeeft:
“De uitslag van zo’n rapport valt soms mee, vaak tegen: erg veel schade … wordt toegeschreven aan achterstallig onderhoud, zettingsschade of zwaar vrachtverkeer. C-schade heet dat, en dat betekent dat je geen vergoeding krijgt omdat hij niet door de bevingen werd veroorzaakt. Volgens de inspecteur. Was je het niet eens met zijn of haar conclusies, dan had je de mogelijkheid om in beroep te gaan en een contra-inspectie aan te vragen. Als die door jouzelf aangezocht bouwkundige het niet eens kon worden met de CWV-inspecteur, kon je een arbitragezaak aanspannen waarbij een groep oud-rechters met bouwkundige kennis een oordeel probeerde te vellen. Jaren en jaren kon zo’n procedure duren. Een gedupeerde tekende … een tijdlijn van ruim 2,5 jaar.”
Dat veel gedupeerden tijdens dit soort vertragingstactieken de handdoek in de ring gooien, zal geen verbazing wekken.
In deel twee wordt de geschiedenis gereconstrueerd. Dat leest als een avonturenboek (olieboormaatschappij zoekt olie en vindt een nog veel grotere schat: gas!) maar dan zonder happy end. Toen het gas eenmaal ging stromen was de geest uit de fles. Politici maakten niet bepaald handige afspraken, de top van de oliemaatschappijen werd gedreven door blinde geldlust en de burgers wisten van niets. Met die randvoorwaarden ging de gasexploitatie van start met als gevolg dat anno nu, vele miljarden euro’s winst later, de Gordiaanse knoop van mistige constructies en geheime (nog steeds, jawel) beslissingsorganen zoals Maatschap Groningen, niet meer te ontwarren lijkt. Zelfs nu alle ophef en het schandalige gepiepel van de slachtoffers breed in de media wordt gedeeld, is er nog steeds geen volledige openheid van zaken. Triest? Dat lijkt een eufemisme.
Het siert Stiller dat hij niet in wrok omziet, maar in deel drie van het boek op zoek gaat naar hoe het wél kan. Hij brengt in kaart wat er aan woningisolatie en duurzame energieopwekking nodig is om van het gas af te kunnen. Ook laat hij berekenen wat een gemiddeld huishouden voor kosten heeft om energieneutraal te worden (schokkend veel), en bekijkt allerlei nieuwe initiatieven. Conclusie: “Niet alle eieren in één mandje leggen”, ofwel we moeten alle mogelijkheden benutten. En nee, het gaat niet makkelijk worden en ook niet goedkoop. Maar dat was het al niet, toch Groningers?
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nico
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
