Weemoedig op weg naar de laatste penseelstreek

Barok. Dat woord komt in gedachten bij het lezen in Het broze licht. Auteur Tomás González gaat los in de specifieke stijl die we al kennen van zijn vorige boeken, een stijl die zich het best laat omschrijven als barok. Zo’n stijl heeft het nadeel dat je ogen soms struikelen over slecht bij elkaar passende woorden of zinnen, maar soms ook gekieteld worden door prachtige uitdrukkingen die een hemels (of hels) beeld oproepen.

'Ondanks mijn enorme loep moest ik het schrijven een uur lang staken, want ik kon de woorden niet goed meer onderscheiden. En dat terwijl ik groot schrijf: de klinkers zijn zo groot als reuzenbramen. Als ik niet meer kan zien – en dat komt steeds vaker voor – ga ik liggen en vraag aan Angela, de vrouw die het huishouden voor me doet, of ze een kompres op mijn ogen en voorhoofd wil leggen en dan concentreer ik me op het geluid van de vogels of ik zet muziek op. Van de vogelgeluiden springt dat van de blauwe tangara er voor mij uit.'

González staat in zijn eigen land bekend als "het best bewaarde geheim van de Colombiaanse literatuur". Zijn vorige roman verscheen in het Nederlands als Ontij, een verhaal dat al even raadselachtig in elkaar steekt als Het broze licht. Het verhaal van dit boek is snel samen te vatten omdat het kort is, vrij kort zelfs. Maar wel erg krachtig.

David, de verteller, is schilder. Of beter gezegd, hij was schilder toen hij nog voldoende zicht had. Nu is hij ouder, vermoeider en ziet zo weinig dat hij de kleuren niet goed meer kan onderscheiden, de penselen aan de kant schuift en zich van ellende toelegt op schrijven. Zo leren we dat Jacobo, zijn oudste zoon, na een zwaar auto-ongeluk verlamd raakt vanaf zijn nek. Vanaf die tijd heeft hij ondraaglijke pijn, te ondraaglijk om te wachten op de dood. Hij gaat in de Verenigde Staten zelfmoord plegen, of toch niet? Met die vraag in grote rode letters in hun hersens, blijven de ouders thuis, wachtend op Het Nieuws. Intussen schrijft David door, met langzaam slechter functionerende zintuigen en de laatste tijd ook een allerdoortrekkende vermoeidheid. Als Het Nieuws komt, komt dat als een verrassing. Onaangenaam? Of toch niet?

Ondanks de brokkelige stijl is het lezen van dit boek, vertaald door Jos den Bekker, geen straf. González schildert zijn woorden als moderne schilderijen, wild, uitspattend in een baaierd van kleuren, zacht, troostend, golvend. De vergelijking die door het boek heen loopt is de grootste uitdaging in dit stadium het leven van de hoofdpersoon: hij probeert schuim te schilderen. Als een soort laatste meesterwerk voor hij naar gene zijde vertrekt.

Schuim? Ja, schuim. Elke dag steekt de schilder op de veerboot over naar zijn woonplaats, palet in de aanslag, leunend over de railing, turend in het woelige water. Naar is het schuim dat de schroef van de veerboot opwerpt. Dat schuim is elke dag anders, heeft net een andere kleurtint, een broos licht, een andere ziel die hij vast wil leggen. Zijn leven is bijna voorbij, maar hij blijft naar het mooie zoeken.

Een dik boek is dit niet, een mooi boek wel, dat over alles gaat wat ons raakt: leven en dood, schuld en boete. De moeite waard.