Naweeën van de Holocaust door kinderogen
'Cynisme geef je door, dat wilde ik niet doen,' aldus schrijver Nadav Vissel in Het Parool over zijn roman Het grote niets. Dat niet-cynisch zijn is goed gelukt: de hoofdtonen in zijn roman zijn humor, begripsverwarring, ongemakkelijkheid en lol in het leven. Logische zaken in het leven van een nog onwetend jongetje dat opgroeit in een Joodse familie.
Even specificeren: een Joodse, door allerlei oorlogsgebeurtenissen akelig beschadigde familie. Een deel van zijn familie werd namelijk tegen het einde van de oorlog gedeporteerd naar Westerbork. Gelukkig voor hen waren er tegen die tijd geen verdere deportaties naar Auschwitz meer, zodat ze levend weer terugkeerden in Nederland. Levend, maar van een normale familie was na de oorlog geen sprake meer.
In dat mijnenveld van emoties groeit de jonge Naff (zoals hij in het boek heet) op. De sfeer is erg goed neergezet:
'Zolang ik me kan herinneren, hing er een ‘Ding’ bij ons in de kamer… Ik voelde al van jongs af aan dat het er was, alleen hing er een waas van geheimzinnigheid omheen… Het begon met een fotoboek… Mevrouw Cohen was wat schichtig en nerveus en bleef aan de andere kant van de tafel staan. Ze aaide met haar hand over een fotoboek… Op de voorkant stond een foto van mannen in zwarte pakken die in een kuil stonden. Soldaten keken vanaf de rand op ze neer. Van soldaten wist ik op die leeftijd wel wat het waren. Van de mannen in de zwarte pakken in de kuil had ik tot dat moment niets geweten, en waarom ze in een kuil hadden gestaan ook niet.'
De zevenjarige Naff is een slimme jongen die allang door heeft dat de mensen in zijn familie wel heel vreemd reageren, alleen het waarom heeft hij nog niet uitgevogeld. Hij is echter ook ongeremd in zijn vragen, erg rechtdoorzee, duidelijk en helder. Helaas zijn de vragen die daaruit voortkomen voor de familieleden veel te expliciet, rijten ze oude wonden open, brengen ze herinneringen naar boven die beter beneden kunnen blijven, en verstoren ze de moeizaam opgebouwde 'daar praten we niet meer over'-relatie tussen de familieleden.
Op een wrang-grappige manier brengt Naff zo de beladen geschiedenis van zijn familie in kaart. De kleine jongen kan goed tekenen én verhalen vertellen; helaas zijn die teksten en tekeningen veel te confronterend. Ook voor de schooljuf die hij krijgt als ze naar een ander dorp verhuizen. Kortom: Naff maakt alle aspecten van het opgroeiproces mee met zijn hoofdschuddende familieleden op de achtergrond.
Vissel treft op veel manieren de juiste toon in dit boek. Het nog grotendeels ongevormde omgevingsbewustzijn van Naff, de vastbeslotenheid van de jongeman om met zijn tekst en tekeningen 'iets' te doen, de eerste ervaringen op seksueel gebied, de volwassenen die hem slecht begrijpen en wederzijds – het wordt allemaal in een fijn leesbare stijl beschreven. Ook de krampachtigheid van de familieleden om het vooral niet over de oorlog te hebben is goed neergezet. Net als de beschadigde zielen van dierbaren die de oorlog hebben overleefd, maar met zwarte vlekken op hun aura hun leven moeten voortzetten. Een tragikomische geschiedenis zoals in de beste Joodse traditie.
'Ik wilde opschrijven hoe een naoorlogs kind opgroeit in een Joods gezin dat de oorlog heeft meegemaakt, en de absurde aspecten van zo’n thuissituatie,' zegt Vissel tenslotte in het interview. Ook dat is, kunnen we beamen, uitstekend gelukt.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nico
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
