Een veelvormig boek, dat ik met een grote grijns las

Dit boek heeft in de VS veel prijzen gewonnen, waaronder de prijs van de Amerikaanse literatuurcritici en de Pulitzer Prize. Volkomen terecht, naar mijn smaak. Het boek heeft veel opmerkelijk mooie zinnen, is bijzonder origineel van opzet en structuur, en het is nog ontroerend ook.

Het wordt aangeduid als een 'roman', maar eigenlijk is het een bundel van op elkaar inhakende en voortbouwende verhalen die samen een soort mozaiek vormen, een kaleidoscopisch beeld van meerdere gebroken levens. Sommige personages duiken in meerdere verhalen op, op verschillende door de tijd gescheiden momenten in hun leven: door die forse tijdsprongen worden de vaak tamelijk ingrijpende veranderingen die ze doorgemaakt hebben des te steviger onderstreept. Je ziet immers niet (zoals in veel romans) een geleidelijke ontwikkeling van A naar B, maar twee (of meer) totaal verschillende toestanden zonder enige verbindende uitleg. Alsof alle 'tussentijd' totaal is verdwenen, alsof er een niet te dichten gat zit tussen de verschillende momenten uit hun levensloop. Andere personages zijn in het ene verhaal de hoofdpersoon, maar in andere verhalen afwezig of slechts een figurant: ze worden als het ware door de tijd opgeslokt. De verhalen zelf gaan bovendien vaak over herinneringen, over heimwee naar een periode dat alles nog open was en onbeslist, of over gefnuikte toekomstverwachtingen en dromen: ook hier gaat het dus om hoe levens veranderen, hoe alles in ons leven onherroepelijk voorbij gaat, hoe de tijd machtiger is dan onze illusies, en hoe veel dingen die we zouden willen bewaren toch verdwijnen. De hele roman en alle verhalen in de roman draaien dus allemaal om tijd, verandering, het onherroepelijk en soms ongrijpbaar voortschrijden van onze levensloop.Een rode draad door dat alles is popmuziek: hoe muziek dromen oproept van een betere wereld, hoe muziek als niets anders ter wereld een tijdsbeeld oproept, hoe je helemaal nostalgisch kunt worden van ouwe popsongs, hoe muzikanten die ooit de sterren van de hemel speelden kunnen veranderen in gedesillusioneerde wrakken of cynische dropouts. Om dan TOCH terug te komen, soms.

Dat alles wordt ons in veel verschillende stijlen verteld: ik-verhalen, jij-verhalen, een futuristisch verhaal, een verhaal dat is opgezet als een powerpoint, een verhaal als een soort populair weekbladartikel met voetnoten, etcetera. Dat geeft veel afwisseling. Bovendien is het knap dat Egan al die stijlen in huis heeft. En het is geen loos vertoon van virtuositeit: die stijlen zijn altijd volkomen 'natuurlijk', passen steeds bij het onderwerp. Bovendien, welke stijl Egan ook kiest, haar zinnen en metaforen zijn prachtig, altijd 'raak' en vaak verrassend. En vooral daarom heb ik dit boek, ondanks de vaak vrij sombere of op zijn minst weemoedige inhoud, met een brede grijns gelezen.