De veranderlijke stad
Al duizenden jaren hebben mensen een haat-liefdeverhouding met steden. Ze worden in de populaire cultuur bezongen en bewierookt, maar individuen worden ook door het stadsleven overrompeld en soms zelfs verpletterd. De Britse historicus Ben Wilson deelt in Londen zijn dagelijkse leefomgeving met miljoenen andere mensen en is gefascineerd door de aantrekkingskracht van de stad. In Metropolis, vertaald door George Pape, duikt hij in de geschiedenis van verschillende wereldsteden. De centrale vraag die in het boek bovendrijft is: wat maakt steden zo succesvol?
Op een chronologische manier passeren wereldsteden als Uruk, Babylon, Athene, Bagdad, Amsterdam, New York en Lagos de revue. Ondanks dat Metropolis op een klassieke manier is gestructureerd, vliegt de auteur zijn onderwerp toch op een originele manier aan. De nadruk ligt niet op de architectonische inrichting van de omgeving, maar op het bindmiddel dat steden op een bepaald moment in de geschiedenis zo succesvol maakt. Op een uiterst leesbare manier komen daardoor uiteenlopende onderwerpen als handel, koffiehuizen, flaneren, maar ook liefde, seks en baden aan bod.
In de hoofdstukken staan een specifieke stad en onderwerp centraal, maar Wilson legt ook interessante dwarsverbanden. De badcultuur van het oude Rome is vaker uitgelicht, maar het is vooral interessant als hij dit verbindt met het belang van de aanleg van openluchtzwembaden en parken in het twintigste-eeuwse New York. Net als bij de Romeinen gaven ze mensen, en vooral tieners, voor het eerst een eigen ruimte. Zowel badhuizen uit het begin van de jaartelling, als deze zwembaden, werden daardoor het kloppend hart van een bruisend gemeenschapsleven. Met deze vergelijkingen omzeilt Wilson de valkuil van herhaling. Hij behoudt voortdurend het overzicht over de ontwikkeling door de eeuwen heen, waardoor hij opmerkelijke overeenkomsten of verschillen opmerkt. Hierdoor blijft Metropolis boeiend en afwisselend, maar vormen de verschillende steden en onderwerpen toch een geheel.
Wat de auteur zelf als de grootste kracht van de stad ziet, is het voortdurende aanpassingsvermogen. Het samenklonteren van mensen voedt creativiteit en flexibiliteit, wat leidt tot inventiviteit en groei. Steden springen razendsnel op veranderingen in of lopen er zelfs op vooruit. Door deze benadering komt de schaduwkant van het leven in de stad niet altijd goed naar voren. Wilson gelooft dat inwoners ook voor negatieve invloeden een oplossing vinden, zelfs voor mondiale problemen als klimaatverandering. Een ander voorbeeld van dit enthousiasme is dat de sloppenwijken in het hedendaagse Lagos of Mumbai worden benoemd, maar dat de ellendige leefomstandigheden haast teniet worden gedaan door er direct een positief element tegenin te brengen.
‘Het symbool van Lagos’ sloppenwijken, Makoko, met zijn houten keten op palen in de vervuilde lagune, ziet er vreselijk uit en wordt steeds weer gebruikt als illustratie bij artikelen over grootsteedse dystopia. Minder bekend is dat het ook de plek is van een lucratieve houttransportmarkt en van tal van houtzagerijen. Makoko ligt op het water en dat heeft een reden: om profijt te trekken van een zakelijke kans.’
Ondanks dat het enthousiasme van de ondertitel, de grootste uitvinding van de mensheid, soms iets teveel doorschemert, is Metropolis een leesbaar en vlot boek. Wilson verliest door zijn overzicht nergens de grip op zijn onderwerp. Door de nadruk te leggen op het aanpassingsvermogen van de stad is het ook een hoopvolle geschiedenis. De veerkracht van de stadsbewoners hebben we ook de komende decennia nodig, want zoals Wilson zelf afsluit:
‘Wanneer de energievoorraden minder en de steden heter en onaangenamer worden, zullen zij degenen zijn die, als ze de kans krijgen, oplossingen bedenken.’
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nicole van der Elst
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
