Achter de voordeur van een arbeidersgezin
Na de dood van haar ouders stuit de Schotse journaliste Deborah Orr op de secretaire die jarenlang prominent in de woonkamer stond, maar altijd verboden terrein was. In Motherwell, vertaald door Theo Schoemaker, Monique ter Berg en Gerda Baardman, gebruikt ze verschillende voorwerpen uit de ladekast om terug te blikken op haar jeugd.
Orr is in het Nederlands taalgebied niet zo bekend, maar in Groot-Brittannië maakte ze naam als journaliste, met als belangrijkste wapenfeit dat ze de eerste vrouw was die de weekendbijlage van The Guardian leidde. In tegenstelling tot haar voorgangers in deze rol, had ze niet gestudeerd in Oxford of Cambridge, maar was ze afkomstig uit een Schotse industriestad, waar haar vader als arbeider in de staalfabriek werkte. Vorig jaar overleed ze aan borstkanker, waarna haar memoir postuum werd gepubliceerd.
De titel van het boek verwijst naar de stad waar ze opgroeide, maar ook naar de relatie met haar moeder. Boven Motherwell zweeft dan ook voortdurend de vraag: was moeder Win een goede ouder? Vanaf de eerste pagina’s is duidelijk hoe Orr hier zelf over denkt. Over de band met haar ouders zegt ze: 'hij kon in mijn ogen geen kwaad doen, maar mijn moeder deed dat absoluut wel, en ze irriteert me over haar graf heen nog steeds.'
Soms blijft ze te lang hangen in het classificeren van haar moeders gedrag, dat Orr al snel typeert als narcistisch. Toch is het boek niet alleen een botte afrekening met haar opvoeding. Door als vijftiger terug te kijken op haar jeugd, snapt ze de belevingswereld van haar moeder beter. Langzaam ontstaat hierdoor een genuanceerder beeld van Win, die na de oorlog opgroeide in een patriarchale wereld, waarin de vrouw zich moest schikken naar de wensen van haar man. Dit betekent niet dat Orr de daden van haar moeder – die erop gericht waren om haar dochter zowel lichamelijk als geestelijk klein te houden – goed praat.
'Steeds als ik vroeg of ik een beha mocht maakte ze me een beetje belachelijk. Maakte ze me onzeker. Zachtjes fluisterde Win dat het wel een beetje mal was om te denken dat ik een beha nodig had voor "die muggenbeetjes", vond ik zelf ook niet?'
Naast een inkijkje in haar jeugd, typeert de journaliste de dromen en desillusies van de Britse arbeidersklasse in de tweede helft van de twintigste eeuw op een sublieme manier. Je wordt onderdeel van het gezin, waarin vader John in de grootste staalfabriek van Europa werkte, waar op dat moment 13.000 mensen in dienst waren. Door deze baan kon het gezin zich steeds meer luxe veroorloven, waardoor ze uiteindelijk verhuisden van een kleine flat naar een huis met een voor- en achterdeur. Toch sleten bepaalde gewoontes niet. Zo bleef John blikjes suikerstroop uitwassen, waaruit hij thee dronk in de fabriek.
'Waarom neem je geen oude mok mee? vroeg mijn moeder soms. Ach, daar gaan de jongens alleen maar eindeloos over lopen mekkeren.'
Deze leefwereld stort vanaf het neoliberale bewind van Margaret Thatcher langzaam in. De industrie sluit, waardoor steeds meer mannen in Motherwell werkloos raken en de drugshandel in de jaren tachtig en negentig welig tiert. Terwijl Orr in deze tijd carrière maakt in Londen, komt ze aan het einde van het boek terug naar Schotland om te zien hoe de fabriek waar haar vader altijd heeft gewerkt, wordt gesloopt.
In de Britse hoofdstad laat Orr de leefwijze van haar ouders steeds meer achter zich, maar de narcistische houding van haar moeder blijft haar ook als volwassen vrouw achtervolgen. Pas na haar dood in 2012 durft ze door de spullen van haar ouders te snuffelen, waarna het idee voor dit boek ontstaat. Door het schrijfproces lijkt ze de meest pijnlijke episodes uit haar jeugd achter te laten. Het eindresultaat is een win-win-situatie, want voor de buitenstaander leveren haar herinneringen een prachtig en waarheidsgetrouw inkijkje in een Schots arbeidersgezin op.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nicole van der Elst
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
