Migratie gaat twee kanten op
Tijdens zijn studie geschiedenis hoorde Abdelkader Benali voor het eerst over Jan Janszoon, de zeventiende-eeuwse kaper die fortuin maakte in Noord-Afrika. Toch kwam zijn verhaal pas echt tot leven toen de auteur ontdekte dat deze Haarlemse avonturier iets overeenkomstig heeft met zijn voorouders: beiden verdienden geld met piraterij.
In het Maand van de Geschiedenis-essay Reizigers van een nieuwe tijd wisselt Benali het verhaal van zijn eigen verleden af met het grotere verhaal van het Middellandse Zeegebied, dat al eeuwenlang allerlei vrijbuiters aantrekt. Hij laat zien dat Janszoon niet de enige Europeaan was die in Noord-Afrika op zoek ging naar fortuin en roem. In steden als Algiers barstte het in de zeventiende eeuw van de gelukzoekers die geen moeite hadden om ‘in dienst van de Turk’ hun geld te verdienen. De Haarlemse piraat ging zelfs nog een stap verder. Janszoon bekeerde zich tot de Islam, liet zich besnijden, trouwde met een Moorse vrouw, viel Nederlandse schepen aan en hield landgenoten gevangen als slaven. Jaren later schiet hij als admiraal van de Marokkaanse stad Salé zijn vaderland juist weer te hulp en zet hij zich in om gevangengenomen Nederlandse zeelieden vrij te krijgen.
Aan de hand van het avontuurlijke verhaal van deze Haarlemse piraat laat Benali op overtuigende wijze zien dat identiteit niet iets is wat vastligt. Natuurlijk blijf je altijd verbonden met de plaats waar je vandaan komt, maar zeker als migrant heb je ook de persoonlijke vrijheid om je aan te passen en te veranderen.
‘Renegaten als Jan Janszoon tonen dat identiteit fluïde is als het onstuimige water waar ze op voeren, en dat migratie, of het nu van noord naar zuid is, of van zuid naar noord (zoals mijn vader die naar Nederland kwam), daar een beslissende invloed op heeft.’
De overtuiging en het onderzoek dat Benali heeft gestoken in het schetsen van dit grote plaatje, ontbreekt als hij dit migratieverhaal koppelt aan de geschiedenis van zijn eigen voorouders. In het geboortedorp van de auteur lieten lokale vissers in slechte economische tijden Europese schepen vastlopen op de kust, waarna de buitgemaakte goederen op de lokale markt werden verkocht en de bemanning moest worden vrijgekocht. Het is goed om te tonen dat het Rifgebied een rijke geschiedenis heeft, maar het bewijs dat zijn voorouders daadwerkelijk meededen aan piraterij is flinterdun en vooral gebaseerd op zijn eigen aanname.
‘Voor me op het bureau ligt een foto van mijn overgrootvader. Hij heeft blauwe ogen en een hangsnor – als niet hij ooit op een sloep heeft plaatsgenomen om in het duister van de nacht dwars door de mist een gewapend schip te enteren, dan zijn vader wel.’
Dit essay is niet op alle fronten een waterdicht historisch verhaal, maar het geeft wel een verrassend inkijkje in onze eigen vaderlandse geschiedenis. Verwelkomen wij de afgelopen tientallen jaren nieuwkomers uit Noord-Afrika, enkele eeuwen geleden ging die migrantenstroom grotendeels de andere kant op. Of er tussen de mensen die zich in Nederland vestigen net zulke vrijbuiters zitten als Jan Janszoon? Laten we hopen dat het geen vier eeuwen duurt voordat iemand zijn of haar verhaal optekent.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nicole van der Elst
Gesponsord
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
