In het spoor van de Trans-Siberië Express
De Pools-Belgische Maja Wolny laat zich voor al haar boeken inspireren door een reis. De tocht die aan de basis staat van Terugkeer uit het noorden begon in 2016, toen ze in de Russische plaats Irkoetsk aan boord stapte van de Trans-Siberië Express. Haar ervaringen van deze barre tocht gebruikte ze voor dit verhaal, waarin de mythische spoorlijn een hoofdrol speelt.
De roman bestaat uit verschillende verhaallijnen, waarvan de eerste zich afspeelt in het heden. De Poolse Olga gaat in Moskou aan boord van de Trans-Siberië Express, waar ze bevriend raakt met twee medepassagiers. De reis verloopt voorspoedig, totdat het noodloot toeslaat en de drie toeristen op elkaar zijn aangewezen om te overleven in het Siberische landschap.
Voor het tweede perspectief reizen we een eeuw terug. De Poolse ingenieur Michał Forys reist aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog af naar Siberië, waar hij een belangrijk rol speelt bij de bouw van een spoorbrug over een rivier. Polen maakte op dat moment deel uit van het Russische rijk en Michał wordt door zijn collega’s met argwaan bekeken. De Russen zijn bang dat de Polen in opstand komen en met de bolsjewieken zullen samenspannen om het tsaristische regime om ver te werpen.
In een relatief compact boek behandelt Wolny verschillende grote onderwerpen. Zo speelt de geschiedenis van Oost-Europa en Rusland een belangrijke rol, de manier waarop het verleden het lot van de personages in het heden beïnvloedt, maar sluimeren er ook persoonlijke problemen op de achtergrond. Al snel wordt duidelijk dat ze allemaal op de vlucht zijn, al is niet direct duidelijk wat er precies aan de hand is. De spanning wordt aan het begin opgebouwd, waardoor de roman even iets weg heeft van een thriller. Zo zegt Olga bijvoorbeeld:
‘Op de toekomst hebt ik nog invloed, ik kan het bloeden des levens stelpen, en als ik mezelf niet kan redden, dan toch de herinnering aan wie ik ooit was.’
De personages willen niet alleen in het reine komen met zichzelf, maar ze zijn ook door de tijd heen met elkaar verbonden. In de meeste hoofdstukken volg je Olga of Michał, maar gaandeweg worden daar de oogpunten van andere personages aan toegevoegd, waaronder die van een zeventiende-eeuwse Poolse edelman en van Josef Stalin. De auteur vraagt nog meer van de lezer als ook binnen de hoofdstukken het vertelperspectief verspringt. Het ene moment wordt het verhaal van Olga beschreven in de ik-vorm, waarna in de volgende alinea iemand anders haar vanaf een afstand lijkt gade te slaan.
‘Olga Forys valt in slaap, ze droomt dat ze vliegt boven land dat is doorsneden door blauwe draadjes, boven groene bochels van bebost hoogland en wolkendons.’
Door het vakmanschap van Wolny raak je nergens het spoor kwijt en is het altijd duidelijk wie er aan het woord is. De verwarring ontstaat niet door de perspectiefwisselingen, maar door wat de auteur in het boek probeert te doen. Ze heeft een metafysische manier van schrijven, waardoor je niet kunt vertrouwen op de zintuigelijke waarneming van de personages. Dit speelt vooral in de verhaallijn van Olga een rol, waarin meerdere malen wordt aangehaald dat de verschillende personages eigenlijk al dood zijn, maar dit zelf nog niet weten. Mede door deze insteek is Terugkeer uit het noorden een roman waar je je hoofd bij moet houden, maar voor deze inspanning krijg je wel een interessant inkijkje in de Pools-Russische geschiedenis terug.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nicole van der Elst
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
