In het spoor van de Trans-Siberië Express
De Pools-Belgische Maja Wolny laat zich voor al haar boeken inspireren door een reis. De tocht die aan de basis staat van Terugkeer uit het noorden begon in 2016, toen ze in de Russische plaats Irkoetsk aan boord stapte van de Trans-Siberië Express. Haar ervaringen van deze barre tocht gebruikte ze voor dit verhaal, waarin de mythische spoorlijn een hoofdrol speelt.
De roman bestaat uit verschillende verhaallijnen, waarvan de eerste zich afspeelt in het heden. De Poolse Olga gaat in Moskou aan boord van de Trans-Siberië Express, waar ze bevriend raakt met twee medepassagiers. De reis verloopt voorspoedig, totdat het noodloot toeslaat en de drie toeristen op elkaar zijn aangewezen om te overleven in het Siberische landschap.
Voor het tweede perspectief reizen we een eeuw terug. De Poolse ingenieur Michał Forys reist aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog af naar Siberië, waar hij een belangrijk rol speelt bij de bouw van een spoorbrug over een rivier. Polen maakte op dat moment deel uit van het Russische rijk en Michał wordt door zijn collega’s met argwaan bekeken. De Russen zijn bang dat de Polen in opstand komen en met de bolsjewieken zullen samenspannen om het tsaristische regime om ver te werpen.
In een relatief compact boek behandelt Wolny verschillende grote onderwerpen. Zo speelt de geschiedenis van Oost-Europa en Rusland een belangrijke rol, de manier waarop het verleden het lot van de personages in het heden beïnvloedt, maar sluimeren er ook persoonlijke problemen op de achtergrond. Al snel wordt duidelijk dat ze allemaal op de vlucht zijn, al is niet direct duidelijk wat er precies aan de hand is. De spanning wordt aan het begin opgebouwd, waardoor de roman even iets weg heeft van een thriller. Zo zegt Olga bijvoorbeeld:
‘Op de toekomst hebt ik nog invloed, ik kan het bloeden des levens stelpen, en als ik mezelf niet kan redden, dan toch de herinnering aan wie ik ooit was.’
De personages willen niet alleen in het reine komen met zichzelf, maar ze zijn ook door de tijd heen met elkaar verbonden. In de meeste hoofdstukken volg je Olga of Michał, maar gaandeweg worden daar de oogpunten van andere personages aan toegevoegd, waaronder die van een zeventiende-eeuwse Poolse edelman en van Josef Stalin. De auteur vraagt nog meer van de lezer als ook binnen de hoofdstukken het vertelperspectief verspringt. Het ene moment wordt het verhaal van Olga beschreven in de ik-vorm, waarna in de volgende alinea iemand anders haar vanaf een afstand lijkt gade te slaan.
‘Olga Forys valt in slaap, ze droomt dat ze vliegt boven land dat is doorsneden door blauwe draadjes, boven groene bochels van bebost hoogland en wolkendons.’
Door het vakmanschap van Wolny raak je nergens het spoor kwijt en is het altijd duidelijk wie er aan het woord is. De verwarring ontstaat niet door de perspectiefwisselingen, maar door wat de auteur in het boek probeert te doen. Ze heeft een metafysische manier van schrijven, waardoor je niet kunt vertrouwen op de zintuigelijke waarneming van de personages. Dit speelt vooral in de verhaallijn van Olga een rol, waarin meerdere malen wordt aangehaald dat de verschillende personages eigenlijk al dood zijn, maar dit zelf nog niet weten. Mede door deze insteek is Terugkeer uit het noorden een roman waar je je hoofd bij moet houden, maar voor deze inspanning krijg je wel een interessant inkijkje in de Pools-Russische geschiedenis terug.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nicole van der Elst
Gesponsord
Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.
Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.
Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.
'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19
Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.
Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk
Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.
Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.
Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug.
Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!
Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.
De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!
De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.
Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.
Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.
Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!
Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.
Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.
Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.
Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.
Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.
In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.
De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.
Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!
