Geslaagde whydunnit over een sympathieke moordenaar
Steve Sem-Sandberg baseerde de roman W., vertaald door Geri de Boer, op het waargebeurde verhaal van Johann Christian Woyzeck. De naam doet misschien geen belletje rinkelen, maar de Zweedse auteur is niet de eerste die zich liet inspireren door deze negentiende-eeuwse voetsoldaat. Georg Büchner ging hem in 1837 voor met het toneelstuk Woyzeck, dat inmiddels een Duitse theaterklassieker is. Ondanks deze illustere voorganger voegt deze roman een extra dimensie toe en dat heeft alles te maken met de slimme opbouw en bij vlagen fabelachtige schrijfstijl van W..
Net als het toneelstuk volgt Sem-Sandberg trouw de feiten die over zijn hoofdpersoon bekend zijn. Een soldaat komt terug uit de Napoleontische oorlogen, wordt verliefd op een vrouw die speelt met zijn gevoelens, ziet haar met een andere man waarna hij haar vermoord. De grote vraag die tijdens deze roman wordt onderzocht is niet of Woyzeck daadwerkelijk de dader is, maar of hij de moord bij zijn volle bewustzijn heeft gepleegd. Het knappe is dat er in het boek geen waardeoordeel over de daad wordt geveld, maar dat de lezer zelf kan beslissen of de hoofdpersoon toerekeningsvatbaar is.
De schrijfwijze helpt hierbij, want Sem-Sandberg geeft af en toe een inkijkje in de meanderende gedachtestroom van Woyzeck, waardoor je hem al snel goed leert kennen. Dit begint al op de eerste pagina’s wanneer de veroordeelde tijdens een verhoor in de gevangenis zelf de gebeurtenissen van die bewuste avond op een rijtje zet. Flashbacks naar zijn geliefde, zijn eigen gevoelsleven en omschrijvingen van de politieagenten die daadwerkelijk voor hem zitten, lopen naadloos in elkaar over.
‘Het is alsof hij ergens tussen slapen en waken zweeft, zijn lichaam verdoofd als in een diepe slaap, maar toch is hij zo helder en schoon in zijn hoofd dat alles tot hem doordringt met de volle kracht van de gewaarwording; en soms denkt hij wel dat deze toestand de enige werkelijke is.’
De keus voor deze schrijfwijze helpt mee in het voelen van betrokkenheid bij het hoofdpersonage en de nieuwsgierigheid naar de uitkomst van de moordzaak. Ook de opbouw van het boek in zes delen helpt bij de interesse voor zijn levensloop. Het tempo en het belang van de gebeurtenissen is niet altijd in balans. In elk lang hoofdstuk kom je meer te weten over een bepaalde levensfase van Woyzeck, waarbij vooral zijn belevenissen in de Napoleontische oorlogen iets te veel zijn uitgesponnen. Hoewel er een duidelijk statement wordt gemaakt over de erbarmelijke omstandigheden waarin de oorlogen werden gevoerd en wat dit met de veroordeelde doet, haalt het de vaart uit het verhaal. De roman is al te veelomvattend om ook nog de politieke beslommeringen van de negentiende eeuw erbij te betrekken.
Wat wel uit elk deel blijkt, is dat Woyzeck vaak op de vlucht slaat als hij weer eens in de problemen raakt door de liefde voor een vrouw. Veel van de gebeurtenissen in zijn leven lijken hem simpelweg te overkomen, waardoor hij niet voor zichzelf opkomt, maar kiest voor een vlucht. Of zoals de alwetende verteller zijn karakter krachtig samenvat:
‘Mensen om hem heen of gebeurtenissen die hij meemaakt worden voor hem pas werkelijkheid wanneer hij in staat is ze een plaats te geven in een samenhang die hij zelf overziet. Als ze zich ook maar een klein stukje verplaatsen tot buiten de omtrekken van zijn eigen denken, begrijpt hij ze niet.’
Het moeilijk kunnen plaatsen van de reacties van andere mensen, maar ook de gebeurtenissen die hem lijken te overkomen, maken deze roman tot een uiterst vermakelijke whydunnit. De treffende schrijfstijl helpt om tot de kern van de moordzaak te komen, maar zorgt er vooral voor dat de innemende hoofdpersoon al snel een plaatsje in je hart krijgt. Als je je aan het einde van een boek kunt verplaatsen in de motieven van een moordenaar, weet je zeker dat je een beklemmende roman hebt gelezen.
Reageer op deze recensie
Meer recensies van Nicole van der Elst
Gesponsord
Wanneer zijn ploeg vastloopt door een reusachtig bot, gaat Boer Boris samen met Berend en Sam op onderzoek uit. Van welk dier zou dit bot kunnen zijn? Een cavia? Een marmot?
Marie zit op de beste school van de wereld met de allerliefste juf. Als haar klas uitgenodigd wordt om een week te ruilen met een andere klas, logeert Marie zelfs in een villa met zwembad en paarden.
De TikToks die geheimen van leerlingen én docenten onthullen, zijn enorm populair op Lauries school. Maar is het wel echt ongeluk als een meisje uit een van de sappigste TikToks om het leven komt?
Met zeven sleutels kan een bont gezelschap reizigers de schat van de meedogenloze Roverkoning in handen krijgen, als ze langs de zeven bewakers kunnen komen.
Noura leeft met een groot geheim – haar moeder mag absoluut niet ontdekken dat ze bij volle maan in een weerwolf verandert. En dan is er nog dat andere grote geheim ...
Als het afbrokkelende gebouw van Brams middelbare school wordt gesloten, moet hij ergens anders heen dan zijn beste vriend, Theo Thorbecke. Kunnen ze de school nog redden?
De kikkertjes maken weer met veel plezier en humor hun stripboeken. Met hun opbrengsten kunnen ze snoep kopen. Of kunnen ze het beter samen aan iets anders besteden?
Waakgorgel Jukko vertelt de Waakgorgeltjes-in-Opleiding en Melle dat er boven de poolcirkel een groot leger Brutelaars oprukt. De verdedigende Gorgels vallen allemaal in slaap.
Drie tieners bekennen de moord op Mirza. Alle drie hebben ze een motief, maar slechts een van hen is de dader. Wie viel Mirza aan op het feest? Wie is de mystery guest?
Er is een landelijke internetstoring en nu kunnen Quinn en Aaron geen huiswerk maken. Ze moeten een voldoende halen, anders moeten ze stoppen met hun videokanaal.
Een ode aan de allesoverstijgende kracht van vrouwenvriendschap en een intiem portret dat een nooit eerder getoonde kant van Marilyn Monroe laat zien.
Als haar vader haar herinneringen vertelt die niet rijmen met de geschiedenis zoals zij die kent, gaat Olga twijfelen over haar achtergrond.
Dit is het sensationele verslag van hoe Red Bull luidruchtig de Formule 1-wereld instapte en steeds succesvoller werd om uiteindelijk de sport te domineren met Max Verstappen.
Twee advocaten, de een wit, de ander zwart, proberen hun ten onrechte beschuldigde zwarte verdachte van de doodstraf te redden.
Tijdens een roerige debatavond aan de universiteit in Kiev verklaart Dani's jeugdvriend Pavel dat het socialisme dood is. Wanneer Pavel vervolgens verdwijnt, gaat Dani naar hem op zoek.
Journalist Gina deed jarenlang verslag van oorlogen over de hele wereld, maar sinds kort is ze correspondent in Rome. Na een zwoele zomeravond belandt ze in bed met haar jeugdvriend Okke.
Wanneer Poppy anonieme brieven ontvangt, betrokken is bij een ongeval en verrast wordt door een groot geldbedrag, wordt haar veerkracht zwaar op de proef gesteld.
Schrijfster Keet ontdekt dat de eigenaresse van een sjofele strandtent waar ze graag komt, illegaal onderdak biedt aan een groepje jongeren.
Bruce Cable, de extravagante boekhandelaar die zijn winkel bestiert op Camino Island, en de groep schrijvers die hij om zich heen heeft verzameld staan voor een nieuwe uitdaging.
Tanya, een Britse exchange student, komt een jaar lang in het gezin van Natalie en Matt wonen in hun luxe huis in Los Angeles. Ze begint steeds meer te lijken op hun overleden dochter Anabel.
Wanneer haar buurvrouw Kira dood wordt aangetroffen denkt iedereen aan zelfmoord. Maar Nancy is ervan overtuigd dat er kwade opzet is.
Amsterdam, 1824. In de kinderkolonie heerst een hard regime van tucht en discipline. Samen maken Karel en Lize een plan: proberen te ontsnappen uit Veenhuizen ...
Cornelisse en Wertheim selecteerden de mooiste en indrukwekkendste verhalen uit 12,5 jaar Echt gebeurd. Ook op papier beklijven deze verhalen. Een feest om te lezen!
Het team is een oude sekte op het spoor als plotseling de cold case roodgloeiend wordt: een jonge vrouw is sinds een paar dagen spoorloos verdwenen...
Pim Franssen beschrijft zijn reis vol beproevingen van twee jaar en twee dagen door 26 Afrikaanse landen in een oude Land Cruiser.
Over vergeving, spijt hebben van altijd maar doorgaan, het plezier van simpel leven en de kracht die schuilt in gewoon geluk.
Op Ivy's safari’s worden dieren alleen gefotografeerd. Ze stuit daarbij op verzet van de andere witte jagers, maar ze zet vastberaden door.
De zeventigjarige Cecilia kijkt ernaar uit de zomer ongestoord aan de kust door te brengen. Dit plan wordt echter verstoord als ze een onverwachte gast aantreft.
Met zijn kenmerkende opgerolde sokken, zijn taaiheid en wilskracht hoort Søren Lerby bij de absolute boegbeelden van het voetbal.
Als de jonge Ned Maddstone zich na een uit de hand gelopen grap op school plots in een streng bewaakte gevangenis bevindt, ziet de toekomst er veel minder rooskleurig uit.
Als je het lastig vindt om je gewoontes te veranderen, ligt dat niet aan jou. Slechte gewoontes blijf je herhalen, omdat je de verkeerde methode gebruikt.
Miljardair Georg zoekt hulp bij zijn vriend Joe Carling, voor zijn spoorloos verdwenen kleinzoon en enige erfgenaam. Iemand heeft er baat bij heeft als Filip nooit gevonden wordt …
Dumoulin wordt geconfronteerd met plekken waar nederlagen, crashes en rivalen een voedingsbodem bleken voor twijfels, frustraties en onzekerheden.
Het jaar van Gwen van Poorten varieerde van paddoceremonies tot botox, van met je partner naar Burning Man en je daar verloven tot het verbreken van die verloving.
Qmusic-dj en brandweerman Tom geeft aan de hand van heftige, verdrietige, leuke en soms idiote verhalen een eerlijk en inzichtelijk beeld van het leven van een brandweerman.
