Meer dan 5,9 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Geslaagde whydunnit over een sympathieke moordenaar

Nicole van der Elst 01 juli 2022 Hebban Recensent

Steve Sem-Sandberg baseerde de roman W., vertaald door Geri de Boer, op het waargebeurde verhaal van Johann Christian Woyzeck. De naam doet misschien geen belletje rinkelen, maar de Zweedse auteur is niet de eerste die zich liet inspireren door deze negentiende-eeuwse voetsoldaat. Georg Büchner ging hem in 1837 voor met het toneelstuk Woyzeck, dat inmiddels een Duitse theaterklassieker is. Ondanks deze illustere voorganger voegt deze roman een extra dimensie toe en dat heeft alles te maken met de slimme opbouw en bij vlagen fabelachtige schrijfstijl van W..

Net als het toneelstuk volgt Sem-Sandberg trouw de feiten die over zijn hoofdpersoon bekend zijn. Een soldaat komt terug uit de Napoleontische oorlogen, wordt verliefd op een vrouw die speelt met zijn gevoelens, ziet haar met een andere man waarna hij haar vermoord. De grote vraag die tijdens deze roman wordt onderzocht is niet of Woyzeck daadwerkelijk de dader is, maar of hij de moord bij zijn volle bewustzijn heeft gepleegd. Het knappe is dat er in het boek geen waardeoordeel over de daad wordt geveld, maar dat de lezer zelf kan beslissen of de hoofdpersoon toerekeningsvatbaar is.
De schrijfwijze helpt hierbij, want Sem-Sandberg geeft af en toe een inkijkje in de meanderende gedachtestroom van Woyzeck, waardoor je hem al snel goed leert kennen. Dit begint al op de eerste pagina’s wanneer de veroordeelde tijdens een verhoor in de gevangenis zelf de gebeurtenissen van die bewuste avond op een rijtje zet. Flashbacks naar zijn geliefde, zijn eigen gevoelsleven en omschrijvingen van de politieagenten die daadwerkelijk voor hem zitten, lopen naadloos in elkaar over.

‘Het is alsof hij ergens tussen slapen en waken zweeft, zijn lichaam verdoofd als in een diepe slaap, maar toch is hij zo helder en schoon in zijn hoofd dat alles tot hem doordringt met de volle kracht van de gewaarwording; en soms denkt hij wel dat deze toestand de enige werkelijke is.’

De keus voor deze schrijfwijze helpt mee in het voelen van betrokkenheid bij het hoofdpersonage en de nieuwsgierigheid naar de uitkomst van de moordzaak. Ook de opbouw van het boek in zes delen helpt bij de interesse voor zijn levensloop. Het tempo en het belang van de gebeurtenissen is niet altijd in balans. In elk lang hoofdstuk kom je meer te weten over een bepaalde levensfase van Woyzeck, waarbij vooral zijn belevenissen in de Napoleontische oorlogen iets te veel zijn uitgesponnen. Hoewel er een duidelijk statement wordt gemaakt over de erbarmelijke omstandigheden waarin de oorlogen werden gevoerd en wat dit met de veroordeelde doet, haalt het de vaart uit het verhaal. De roman is al te veelomvattend om ook nog de politieke beslommeringen van de negentiende eeuw erbij te betrekken.

Wat wel uit elk deel blijkt, is dat Woyzeck vaak op de vlucht slaat als hij weer eens in de problemen raakt door de liefde voor een vrouw. Veel van de gebeurtenissen in zijn leven lijken hem simpelweg te overkomen, waardoor hij niet voor zichzelf opkomt, maar kiest voor een vlucht. Of zoals de alwetende verteller zijn karakter krachtig samenvat:

‘Mensen om hem heen of gebeurtenissen die hij meemaakt worden voor hem pas werkelijkheid wanneer hij in staat is ze een plaats te geven in een samenhang die hij zelf overziet. Als ze zich ook maar een klein stukje verplaatsen tot buiten de omtrekken van zijn eigen denken, begrijpt hij ze niet.’

Het moeilijk kunnen plaatsen van de reacties van andere mensen, maar ook de gebeurtenissen die hem lijken te overkomen, maken deze roman tot een uiterst vermakelijke whydunnit. De treffende schrijfstijl helpt om tot de kern van de moordzaak te komen, maar zorgt er vooral voor dat de innemende hoofdpersoon al snel een plaatsje in je hart krijgt. Als je je aan het einde van een boek kunt verplaatsen in de motieven van een moordenaar, weet je zeker dat je een beklemmende roman hebt gelezen.

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Nicole van der Elst

Gesponsord

Een diepgravend onderzoek naar de meest mysterieuze politieke moord van de 20e eeuw, die op de Amerikaanse president John F. Kennedy.

Een indringend verhaal op het scherp van de snede, vanuit de belevingswereld van de strafrechtadvocate die als slachtoffer moet strijden voor een eerlijke behandeling onder het recht waar ze altijd in heeft geloofd.

Hetzelfde boek lezen brengt mensen samen: je hebt direct iets om over te praten! Daarom lezen we in november met heel Nederland 'Joe Speedboot' van Tommy Wieringa. Je haalt het boek gratis op bij je bibliotheek.

'Bevreemdend, mysterieus en ongelofelijk. Esther Gerritsen maakt het onbereikbare perspectief herkenbaar.' – Jury Boekenbon Literatuurprijs 2024 over Gebied 19

Nieuwe, prachtige roman van dé literaire stem uit Ierland, Sally Rooney.

Dog Man is terug met een spannend nieuw avontuur! Een stinkdier zorgt voor een groot drama: Dog Man ruikt verschrikkelijk

Een radicaal eerlijk en aangrijpend onderzoek van een dochter die niet alleen de moeizame relatie met haar moeder probeert te begrijpen, maar ook de verstoorde relatie tot haar eigen lichaam.

Speurend naar eeuwenoude ruïnes en kastelen, objecten en kunstwerken, reisroutes en slagvelden slalomt Bart Van Loo door de Lage Landen.

Een nieuwe Baantjer is altijd een goed cadeau! Op een voorjaarsochtend wordt het lichaam van Ron Doomerik aangetroffen in zijn appartement aan de Amsterdamse Houtkade. Er steekt een mes in zijn rug. 

Een magische reis naar Fantasia is een nieuwe versie van het avontuur Lang Leve Fantasia van Geronimo Stilton met extra veel avontuur en veel meer illustraties. Superdikke editie met 3D-beeld, geuren en vele andere extra's!

Een betoverend cadeauboek, met linnen omslag, poëtisch vertaald door Imme Dros.

De manga over een avontuurlijke eenhoorn voor 9+. Unico's liefde heeft Venus en haar handlanger Byron wakker gemaakt, die hen allebei willen vernietigen!

De uiterwaarden, de laatste Nederlandse wildernis. Een schitterend halfland van angst en hoop, ingeklemd tussen hoge dijken, waar alles permanent verandert en niets is wat het lijkt.

Meester Jesper gaat op schoolkamp met de kinderen uit groep 8. De directeur, mevrouw Azijnvijver, heeft één strenge eis: geen telefoons mee op kamp.

Meester Mark verzamelde de allerleukte taalfoutjes en kinderlogica over feesten en feestjes: van verjaardag tot kerst, en van sint tot de geboorte van een baby.

Op zoek naar avontuur en de waarheid over haar moeder, wordt Cato meegesleurd op een gevaarlijke reis door tijd en herinneringen - Gouden Griffel-winnaar in een luxe uitgave!

Een zeer vooraanstaand forensisch antropoloog claimt dat in het kunstwerk gebruik is gemaakt van een menselijk bot.

Diep verscholen in de Appalachen ligt de McAlpine Lodge, waar Will en Sara hun huwelijksreis doorbrengen. Het resort is een afgelegen paradijs op aarde, behalve dan dat iedereen er liegt.

Het langverwachte vervolg op Koninkrijk. Een thriller over verloren zielen, familiebanden en dodelijke loyaliteit.

Vergeet wat je weet over het continent Afrika. Zeinab Badawi duikt in het verleden van haar geboortecontinent, de geboorteplek van de mensheid.

Waar we onze kinderen in de fysieke wereld steeds meer overbeschermen, laten we hen in de digitale wereld vogelvrij – met desastreuze gevolgen voor hun mentale welzijn.

In dit derde deel van 'De memoires van Abel Sikkink' zien we Parijs en het grillige Europa van de tweede helft van de negentiende eeuw.

De ineenstorting van welvaartsstaten, supercyclonen, megadroogtes, extreemrechts extremisme, ongebreidelde virussen, energietekorten, cyberaanvallen: de mensheid beweegt zich richting een tijdperk van permanente crisis.

Dit boek wijst de weg naar een energieker leven. Je wakkert het vuur in je leven weer aan!