De mens als creatieve partner van de machine

In 1992 zat een groep studenten nachtenlang achter een pc-scherm. Via via had een van hen de hand weten te leggen op een kopie (tig floppydisks van 3,5 inch!) van Wolfenstein 3D, een first-person shooter game. De eerste in zijn genre. Toen heb ik me nooit gerealiseerd wat er allemaal achter die prachtige beelden en verborgen schatten in de virtuele muur zat. Het was er immers gewoon. De huidige generatie twintigers denkt waarschijnlijk hetzelfde wanneer de tv middels 'casten' tot een veredelde smart-tv wordt gemaakt... Het is er toch gewoon? 

Maar hoe is het er dan gekomen? Wie heeft internet 'bedacht' en hoe is de computer ontstaan? In De Uitvinders. Hoe een groep hackers, genieën en nerds de digitale revolutie ontketende van Walter Isaacson (biograaf van Steve Jobs) wordt op deze vragen antwoord gegeven en op een zeer toegankelijke manier. Isaacson neemt ons mee in de geschiedenis van de digitale revolutie met daarin hoofdrollen voor nerds, slimme ondernemers, krachtige vrouwen en visionairs. Hij richt zich op een tiental van de belangrijkste doorbraken uit het digitale tijdperk (je kunt hierbij denken aan de chip, videogames en internet) en de mensen die daarin een grote rol speelden. 

Ok, Isaacson heeft nogal wat pagina’s nodig om zijn verhaal te vertellen (logisch want zijn geschiedvertelling beslaat een periode van ruim 175 jaar). En helaas laat de vertaling soms wat te wensen over: “Wie de hel is dit?” en "zevende" in plaats van "zwevende" kommagetallen. Maar dat is geen reden om het boek te laten liggen. Het leest namelijk als een roman.

Want zijn computers saai? Welnee! De uitvinders neemt je mee op reis in de geschiedenis van mensen en de omstandigheden waarin zij verkeerden.

Verrassend vind ik de verbinding die Isaacson legt tussen wetenschap en kunst en dat het juist die symbiose is geweest die heeft gezorgd voor de digitale uitvindingen die wij nu kennen. De uitvinders waren in staat om mens en machine dichter bijeen te brengen. Als voorbeeld noemt hij Ada Lovelace.

Ada, Isaacson begint en besluit De Uitvinders met haar. Dochter van Lord Byron en opgroeiend in een tijd waarin de Industriële Revolutie haar stempel drukte op het leven van een ieder. Op een bepaalde manier wel vergelijkbaar met de tijd waarin wij nu leven.

Omdat haar moeder niet wilde dat Ada werd zoals haar vader de romantische dichter, mocht Ada onderwezen worden in wiskunde. Op die manier kwam zij in aanraking met geleerden uit haar tijd, zoals Charles Babbage (ontwerper van de eerste geautomatiseerde, programmeerbare, mechanische rekenmachine). Geïnspireerd door het Jacquard weefgetouw stelde Ada dat de patronen voor de stoffen van te voren met ponskaarten geprogrammeerd konden worden. Volgens Ada zouden 'rekenende machines op een dag universele computers (..) worden, prachtige machines die niet alleen met getallen kunnen omgaan, maar ook muziek kunnen maken en woorden kunnen verwerken en 'algemene symbolen combineren, in opeenvolgingen van onbeperkte variatie''. Ada noemde dit 'poëtische wetenschap'.

Het boek legt sterk de nadruk op de grote 'ontdekkingen' die door Britten en Amerikanen zijn gedaan. In een interview vertelt Isaacson dat de eerste werkende computers in de VS en Groot Brittannië hebben gestaan en dat de oorlog daarin een grote rol heeft gespeeld. Er werd veel geld in de technologie gepompt om daarvan de militaire vruchten te kunnen plukken in de strijd tegen de vijand. In Duitsland waren ook ontwikkelingen maar deze programma's zijn ten onder gegaan in het oorlogsgeweld. En de voorsprong die met name de VS had, heeft ze niet meer laten gaan. En daar toch een minpuntje: het verhaal zou in mijn ogen meer compleet zijn wanneer ook de ontwikkelingen in bijvoorbeeld Azië (K computer in Japan) of de Sovjet Unie waren beschreven.  

Met De Uitvinders geeft Isaacson een prachtig beeld van de geschiedenis van het digitale tijdperk en plaatst hij mensen en gebeurtenissen in perspectief. En wordt duidelijk dat de digitale gadgets die wij nu kennen toch niet zo gewoon zijn…